PIŠE: Saša Bižić
Nakon propasti platforme o usaglašenom djelovanju u zajedničkim organima BiH, krajem 2013. godine, odnosi SNSD-a i SDS-a na nivou Srpske obilježeni su oštrom konfrontacijom.
Međutim, postoje lokalne zajednice u kojima su funkcioneri ove dvije partije i poslije raspada “velike koalicije” u bh. institucijama nastavili da se ponašaju kao da se nije desio nikakav “kratak spoj”.
Najpoznatije takve sredine su Brčko i Srebrenica. Savezi ljutih protivnika iz Narodne skupštine RS u ovim opštinama glasačima su tumačeni kao neminovnost u situacijama kada je nacionalni interes važniji od stranačkog. Ipak, sa približavanjem opštih izbora, zakazanih za 7. oktobar 2018, pada u vodu i logično istrajavanje na partnerstvu u ambijentu demografsko-etničke klackalice, uz tijesni odnos statističkih i političkih snaga Srba i Bošnjaka. U Srebrenici se to već desilo, a u Brčkom dogovor SNSD – SDS neslavno propada u aktuelnom periodu.
Iako u proteklim danima, pa i sedmicama, u distriktu na obali Save pršte optužbe u kojima se odnedavno sukobljene opcije međusobno optužuju za kolaps aranžmana, najbliža istini je konstatacija da su i jedni i drugi još od kraja prošle godine iza kulisa uporno radili na istiskivanju iz vlasti doskorašnjih saveznika i novih glavnih konkurenata. Kako sada stoje stvari, iz priče o uzajamnom “miniranju” kao “gornji” je izašao SNSD. Jer, od 13 srpskih poslanika u Skupštini Brčko distrikta, sa ukupno 31 mandatom, trenutno osam njih podržava gradonačelnika Sinišu Milića iz SNSD-a.
Faktor prevage tandema SNSD – SP (4+2 mandata) bio je donedavni predsjednik Opštinskog odbora SDS-a Uroš Vojnović, koji je šestorici Milićevih “lojalista” donio presudni glas. Kada je postalo izvjesno ko je dominantniji, novoj srpskoj većini pridružio se i Siniša Golić iz PDP-a, dok se naspram ove novouspostavljene osmorke nalazi pet predstavnika kombinacije SDS – NDP, ako se uzme u obzir činjenica da se Vojnovićev odlazak nije odrazio na prvobitno brojno stanje zato što je u SDS nedavno prešao Branislav Marković, izvorno odbornik “multietničkog” Brčanskog demokratskog pokreta.
A sva unakrsna podmetanja kulminirala su, i nisu se više mogla gurati ispod tepiha, onog momenta kada je Vukota Govedarica smijenio Vojnovića sa mjesta šefa OO SDS-a i imenovao eks-lidera ove stranke Mladena Bosića za povjerenika u distriktu. Od tog datuma, 19. marta ove godine, situacija kreće više puta viđenim tokom – Vojnović je uvrijeđen i prelazi na stranu SNSD-a, a Bosić ga prezrivo označava kao “papka”. Paralelno sa zaoštravanjem retorike u ovom smjeru, Bosić je promijenio i stavove o koaliciji sa Milićem i SNSD-om. Iako je relativno skoro, 24. aprila, odbacivao teorije o SDS-ovim pokušajima rušenja “srpskog jedinstva”, nakon raspleta, gubitničkog po njegovu stranku, izgubio je nerve i opleo po svježe razvrgnutom savezništvu.
– Iza ovoga ne stoji gradonačelnik Siniša Milić. On je u ovoj priči samo portparol tajkuna koji se nalaze na vrhu SNSD-a. Ovdje se radi o ličnim interesima i privilegijama koje proizlaze iz vršenja vlasti u Brčko distriktu. Jedine dvije stranke koje su od osnivanja Brčko distrikta do danas u vlasti upravo su SNSD i HDZ. Oni su pustili duboko korijenje u strukturi vlasti preko svih javnih službenika koje su postavljali tokom tog perioda, a preko tog korijenja isisavali su novac iz budžeta Brčko distrikta – rekao je Bosić, pri čemu je ipak primjetio da je “ova nova srpska skupštinska većina mnogo slabija u odbrani interesa Srba u Brčko distriktu”.
Daleko od toga da je SNSD imao svetački oreol u ovoj sagi, pošto nije neistinita teza da je ovdašnjim strukturama partije Milorada Dodika, od zajedništva Srba u distriktu, znatno važnije očuvanje dobrih odnosa u širim relacijama sa strankom Dragana Čovića. Lokalni puleni prvog HDZ-ovca našli su se u problemu, jer su izgubili većinu unutar petočlanog hrvatskog segmenta u brčanskom parlamentu, i to krajem januara, kada je Tomislav Stjepanović napustio Hrvatsku demokratsku zajednicu BiH i prešao u HDZ 1990. To je značilo da Čovićev HDZ više nema hrvatsku većinu, jer je sa tri odbornika pao na dva, budući da je Stjepanović u novom dresu pokazao spremnost da koalira sa HSS-om “Stjepan Radić”, koji takođe ima dva mandata.
Prema komplikovanim političkim pravilima u Distriktu, svaka poslanička većina mora biti tronacionalna, a pri tome i sastavljena od većinskog dijela predstavnika sva tri naroda. Stjepanović i “radićevci” su uzalud pozivali gradonačelnika i one koji ga podržavaju, pa čak i inostranog suprevizora, da se prekomponuje većina tako što će HDZ biti eliminisan iz vlasti. Kada im se u tom talasanju pridružio i SDS, fitilj SNSD-a je definitivno izgorio, pa je trojici šefova odjeljenja u Vladi Distrikta iz bloka Srpske demokratske stranke i NDP-a gradonačelnik Milić saopštio da moraju da isprazne fioke i fotelje.
Slična tragikomična epizoda obilježila je prošlu godinu u Srebrenici. Iako su srpske stranke prvi put u poslijeratnom periodu na posljednjim lokalnim izborima 2016. uspjele da se udruže, te da dobiju načelnika opštine, Mladena Grujičića (SNSD), ali i odborničku većinu od 12 Srba naspram devet Bošnjaka u Skupštini sa 21 mjestom, idila nije dugo potrajala.
Jer, 28. aprila 2017. SDS je istisnuo SNSD iz lokalne vladajuće koalicije. Skrpljena je većina od 11 odbornika, u kojoj je dominirala jedna frakcija takođe podijeljene SDA. Novi aranžman bio je kratkog daha, pošto se 13. juna 2017. SNSD vratio u sedlo, a SDS završio u opoziciji. Treba li reći da je i u tom preokretu opet ključnu ulogu imala glavna struja Stranke demokratske akcije, koja je vješto manipulisala srpskim podjelama, okupljajući ovog puta snažniju većinu – od čak 14 odbornika.
O sitno-šićardžijskim motivima obe vodeće srpske stranke u svemu tome, najilustrativnije govori retorička transformacija vodećeg SNSD-ovca u Srebrenici, vječnog političkog maga ove sredine Radomira Pavlovića. Kada ga je SDS, udružen sa SDA, smijenio sa funkcije predsjednika SO i na to mjesto imenovao Aliju Tabakovića, Pavlović je udarao u tanke nacionalne žice, aludirajući na “izdaju” i ostale epske momente.
– SDS ruši srpsko jedinstvo i ulazi u koaliciju sa predsjednikom Islamske zajednice, a on jasno nastavlja politiku iz Sarajeva – tvrdio je u tom momentu Radomir Pavlović.
Čim je SNSD zauzeo SDS-ovo mjesto u koaliciji sa SDA, naprasno se promijenio i Pavlovićev vokabular, pa je nacionalni naboj brzopotezno ustupio prostor “tehnokratskoj” priči o ekonomiji i ulaganjima.
– Nova koalicija omogućava nesmetano i dobro funkcioniranje opštine i njenih organa, te će se stabilizovati situacija koja će omogućiti investitorima da dođu u Srebrenicu, a to je najvažnije – poručio je Pavlović.
A šta je najbitnije opcijama u RS sa najvećim uticajem, potvrđuje podatak da nisu uspjele da održe koalicije u ove dvije sredine od strateškog značaja za Srpsku, ali zato jesu u nizu drugih opština. U kojima se, osim golog interesa ili naglašenih lokalnih netrpeljivosti isključivo personalnog karaktera, ne nazire bilo kakva drugačija pozadina sklapanja potpuno netipičnih saveza, u odnosu na matricu sa republičkog nivoa.
Tako je, recimo, u posljednjem snažnijem uporištu SDS-a u Izbornoj jedinici 1 – u Kostajnici, tamošnji načelnik Drago Bundalo utanačio partnerstvo sa SNSD-om, DNS-om i SP-om, samo da bi potisnuo u opoziciju PDP. To što Branislav Borenović i Vukota Govedarica izgaraju od iskazivanja privrženosti među njihovim partijama, ne pogađa mnogo Bundala, iz izvjesnog razloga kivnog na lokalne PDP-ovce. Partija demokratskog progresa je ranije imala slična iskustva sa SDS-om i u drugim krajiškim opštinama, poput Kozarske Dubice i Kotor Varoša, a i aktuelni potpredsjednik Čavićevog NDP-a, Zdravko Krsmanović, smijenjen je sa vlasti u rodnoj Foči uspostavljanjem bloka SNSD – SDS.
Ni vladajući blok sa nivoa Srpske nije “operisan” od tog sindroma, posebno kada je riječ o DNS-u, koji nerijetko “pušta pipke” ka stranama potpuno različitim od one u NSRS. Posljednji takav slučaj zabilježen je u maloj podrinjskoj opštini Osmaci, gdje su paktirali sa SDS-om, ali su ipak ostali u manjini, jer je SNSD napravio dil sa NDP-om. I u Prijedoru umalo da se desi dramatičan potres, pošto je prošle jeseni mjesecima u opticaju bio tihi pokušaj SNSD-a da okupi većinu bez DNS-a. Međutim, budući da je izostao prvobitno planiran broj odbornika spremnih da uđu u novoformiranu Ujedinjenu Srpsku, od te ambicije se, privremeno ili dugoročno, ipak odustalo.
Naravno, insistiranje na identičnim stavovima, a pogotovo na tzv. koncentracionim vladama, po svaku cijenu, u višestranačkom sistemu zove se – jednoumlje. Međutim, kada takve kombinacije propadaju tamo gdje su imperativ, ako postoji minimum nacionalne odgovornosti, a niču u sredinama u kojim su posljedica običnog hira ili notorne pohlepe, to već izlazi iz domena politike. I ima definiciju u ovdašnjoj najprimitivnijoj varijanti prehrambene industrije. One u kojoj nedužni volovi stradaju zbog nečijeg famoznog kilograma mesa.
Osip od nagovještaja
Fascinantno je da se najveći protivnici velike koalicije SNSD – SDS ne nalaze među eventualno razočaranim glasačima ove dvije partije, već među čelnicima partnerskih stranaka u Savezu za promjene, odnosno vladajućem bloku.
U tim krugovima, doduše, kombinacije sa lokalnog nivoa nekako i mogu da progutaju, ali na bilo kakav nagovještaj takvog dogovora u koordinatama RS dobijaju osip.
Posljednji put, takve incijative su nezvanično pomenute sredinom 2016. godine. Međutim, počasni predsjednik PDP-a Mladen Ivanić požurio je da ovakve ideje proglasi nerealnim.
– Ne vjerujem da je moguća ta velika koalicija SDS-a i SNSD-a. Ne vidim ni kakvu bi Republika Srpska imala korist od toga. Samo bi se nastavilo trvenje između njih. Ne vidim ni koji je smisao da se o tome razmišlja nakon toliko godina, koje je SDS proveo u opoziciji – rekao je tada Ivanić.
(srpskacafe.com)
