Na 87 odosto svih tendera vezanih za kupovinu službenih vozila tokom 2018. godine prijavila se samo po jedna kompanija.
Podaci su ovo Baze službenih automobila Bosne i Hercegovine, koji su obuhvatili sve tendere vezane za nabavku službenih vozila objavljene u prošloj godini.
Podaci pokazuju da se kompanije nimalo ne „otimaju“ za ugovore vrijedne i po milion KM, već da se u velikoj većini na takve tendere prijavljuju uvijek iste firme, i to bez konkurencije.
Prema navedenim podacima, svih pet kompanija koje su 2018. imale najveći prihod od tendera, na više od polovine one su bile jedini ponuđač.
Nemaju konkurenciju
“MRM” iz Ljubuškog je bio jedini ponuđač na čak 96 podsto otvorenih tendera, odnosno LOT-ova, u kojima je ova firma pobijedila tokom 2018. godine, a za koje su takvi podaci dostupni.
– Uz “MRM”, najvrednije tendere dobile su kompanije “Lada auto” Banjaluka (2,6 miliona KM), “Porsche BH” Sarajevo (2,1 milion KM), “Guma M” Mostar (1,9 miliona KM) i “Autokomerc V.S.” Banjaluka (1,6 miliona KM) – navode u BIRN-u.
Stručnjaci objašnjavaju da je na pitanje „Zašto nema konkurencije na skupim tenderima“ najbolji odgovor u samom tenderu. Najčešći razlog je navođenje detaljnih specifikacija vozila, preciznih dimenzija ili osobine određenog automobila.
Iako je navođenje specifikacija koje mogu ukazati na određeni tip ili marku vozila zabranjeno Zakonom o javnim nabavkama, na šta revizori često upozoravaju, to se ipak dešava.
Specifikacije
U jednom takvom tenderu “Putevi Republike Srpske” su u pet LOT-ova tražili 21 automobil. U sva četiri u kojima je pobijedio “Autokomerc V.S.” specifikacije su ograničavale konkurenciju – u prvom LOT-u su se dimenzije vozila kretale u rasponu od dva milimetra, u drugom su navedene precizne, a u trećem i četvrtom su navođene karakteristike poput “Maxi dot”, što je karakteristika koju “Škoda” nudi u svojim automobilima.
Takođe, Republički zavod za geološko istraživanje je u avgustu objavio nabavku vrijednu 31.000 KM pod nazivom “Nabavka robe – Novo motorno vozilo Dacia Duster”, u kojoj se precizno navodi model, tip vozila, snaga motora, kao i paket opreme “Prestige”.
Opština Posušje u novembru je pokrenula tender u čijoj je tehničkoj dokumentaciji, osim detaljnog opisa, naveden i naziv – “Fabia”. Navodno se radilo o greški koja je kasnije ispravljena. Primjera je u BIRN-ovoj bazi mnogo.
Bezbroj manipulacija
Ekonomski analitičar Zoran Pavlović za Srpskainfo objašnjava da se ovdje radi o bezbroj manipulacija, posebno kada su u pitanju navođenja specifikacije vozila.
– Manipulacija počinje kod samog definisanja predmeta tendera i njegovog objavljivanja. Ako kažete da vozilo mora da ima 5,3 metara, a takav auto postoji samo jedan, jasno je o čemu se radi. Postavljam pitanje da li je neophodno da vozilo bude dugo baš 5,3 metra? Mogli su da navedu da se traži vozilo duže od pet metara – objašnjava Pavlović navodeći primjer.
Dodaje da će onaj ko je raspisao tender najverovjatnije kupiti baš to što je naveo, iako komisija ima pravo da odabere i druge adekvatne ponuđače, koji odgovaraju namjeni, iako ne ispunjavaju sve uslove.
– Kada neka firma vidi konkurs i vidi da je navedeno dužina od 5,3 metra, odmah shavati da je predviđeno za „Audi“ i neće da se miješa, jer se prosto samo on takav proizvodi. Niz drugih spornih stvari u tenderu vas natjera da vi kao firma uopšte ne učestvujete, a sa druge strane to daje mogućnost onome ko je i raspisao tender da kupi ono što on hoće i od koga hoće – zaključuje Pavlović.
Dodaje da mnogi neće ni da gube vrijeme učestvovanjem u tenderima, svesni da će biti izabran onaj kome je tender i namijenjen.
– S druge strane, učestvovati na tenderu podrazumijeva čitav niz dokumenata. To je skup posao, od najmanje nedalju dana. Prosto, svi znaju situaciju i neće niko da gubi vrijeme i novac na to – zaključuje Pavlović, navodeći da iste probleme imamo i kada su u pitanju drugi tenderi, a ne samo oni za nabavku automobila.
Podsjećamo da su prošle godine završeni tenderi u ukupnoj vrijednosti većoj od 38,7 miliona KM, u kojima je u BiH kupljeno 926 vozila.
(Srpskainfo)
