PIŠE: Saša Bižić
Mora li politika da bude potpuno lišena smisla za humor? Ljudi sa kondicijom za revnosno posmatranje stranačkih obračuna u Republici Srpskoj sigurno će dati potvrdan odgovor na tu dilemu, nakon svakodnevne konzumacije rasprava u kojim se većina tema tretiraju kao pitanja života i smrti.
Međutim, dovoljno je usmjeriti pogled prema zemljama u okruženju i primjetiti da duhovitost u partijskom djelovanju ne mora da bude kontraproduktivna. Jer, oslanjajući se na koncept koji je sam definisao kao „ozbiljno zezanje“, Luka Maksimović, u javnosti poznatiji pod alter-egom Ljubiša Preletačević – Beli, na posljednjim predsjedničkim izborima u Srbiji, u aprilu 2017. godine, dobio je 344.498, odnosno 9,42 odsto glasova, što je ovom dvadesetsedmogodišnjaku iz Mladenovca donijelo gotovo nevjerovatno treće mjesto u izjašnjavanju građana.
I u Hrvatskoj je, sa donekle sličnim pristupom, još ranije neočekivan proboj napravio Živi zid, prvo kao nevladina organizacija okrenuta zaštiti običnih smrtnika od deložacija i drugih posljedica modernog dužničkog ropstva, a zatim i kao (ne)standardna politička stranka. Na tamošnju javnu scenu ušli su na velika vrata još na prelazu iz 2014. u 2015. godinu, kada je njihov kandidat za predsjednika Repubike Ivan Vilibor Sinčić zauzeo treću poziciju, sa 293.570 ili čak 16,42 procenta glasova. Sada je više eksponiran drugi lider Živog zida, Ivan Pernar, koji izaziva oštre polarizacije i u zemlji i u regionu, ali to mu nije prepreka da bez problema ulazi u Top 5 najpopularnijih političara u Hrvatskoj u anketama.
Za politikologa Velizara Antića može se reći da je i sam učestvovao u pojedinim događajima u Republici Srpskoj koji imaju elemente političke satire, poput posljednjeg perfomansa sa kolektivnim točenjem goriva dan uoči poskupljenja, u organizaciji udruženja „Restart Srpska“, čiji je predsjednik Skupštine.
Antić smatra da postoji teren za politički nastup zasnovan na duhovitom ukazivanju na anomalije u RS, ali da se, za sada, ne naziru ličnosti koje bi napravile iskorak u tom smjeru.
„Prostora ima, jer su ljudi, u suštini, zasićeni postojećim političkim garniturama i uglavnom ne vide veliku razliku između vlasti i opozicije. Ukoliko bi se pojavila treća opcija, sigurno bi mogla da privuče bar nekoliko procenata biračkog tijela, dovoljnih za prelazak cenzusa. Mada, bilo bi preciznije takav pokušaj nazvati drugom opcijom, ako vlast i opoziciju u RS shvatimo kao jednu, identičnu opciju“, kaže Antić za Srpska Cafe.
Dok se iza eksperimenata sa takvim predznakom u drugim državama u regionu nazirala određena „nadgradnja“, pa je dio glasača mogao da povjeruje da ismijavanje kompletnog političkog sistema nije samo sebi svrha, već sredstvo za dostizanje ambicioznijih ciljeva, dosadašnja nastojanja u Srpskoj bila su znatno prizemnija. U novijem periodu, pamti se pokušaj živopisnog Konstantina Savića da se dokopa funkcije načelnika opštine Teslić. Međutim, broj posjeta stranicama na Jutjubu sa njegovim TV nastupima nije verifikovan tokom Savićevog pojavljivanja na glasačkom listiću na lokalnim izborima krajem 2016. godine, tako da je bio očigledan nesklad između 370.000 klikova ispod najuspješnijeg Konstantinovog videa i 507 glasova ili 3,01 odsto podrške u matičnoj opštini.
Savić se, očigledno, posvetio pripremi doktorske disertacije iz pravnih nauka, jer ne najavljuje nastavak političke karijere, ali dobio je dostojnog nasljednika. U oktobru prošle godine ulazak u stranačku arenu RS najavio je Ilija Grahovac, poznatiji kao Zmaj od Šipova. Obećao je mnogobrojnim fanovima da će tokom 2018. formirati partiju, koja će se zvati „Za poštenu RS“, te da će s njom učestvovati na izborima za parlament Srpske. Nije baš suviše dugo insistirao na ovim planovima, zbog čega je i dalje neizvjesno da li će višegodišnji učesnik rijaliti programa beogradskih televizija, a prije toga naturščik u otkačenim snimcima iz rodnog kraja, uopšte istrajati na toj ideji. Ako to ipak učini, glavna Ilijina nada jeste da će, ni manje, ni više, sa Miloradom Dodikom dijeliti „interesne sfere“ u politici, budući da je u rijaitijima stekao sve predispozicije da „puca na visoko“, jer je u „Maldivima“ trijumfovao i osvojio 15.000 evra, a u „Parovima“ mu je pobjeda izmakla za dlaku.
Velizar Antić kaže da ovaj dvojac nije usamljen na listi osoba sličnog profila sa političkim pretenzijama u RS. Ističući da ih je bilo još, naš sagovornik dodaje da je očigledna razlika u dometima ovdašnjih „kreacija“ i primjera u okruženju.
„Jasno je da nisu tog nivoa, čak ni u poređenju sa Belim Preletačevićem u Srbiji, koji je, bez obzira na mišljenja za ili protiv, imao dobro osmišljenu priču. Dosadašnji pokušaji u RS pogotovo nisu u rangu onog što se dešavalo u Hrvatskoj, sa „Mostom“, recimo. Znači, opet bih naglasio da ima prostora u RS za politički nastup utemeljen na satiri, ali trenutno se ne naziru ličnosti i stranke koje su u stanju da kvalitetno popune taj dio scene“, zaključuje Antić.
U Srpskoj i BiH nisu rijetke ocjene da ovakve varijante još nemaju šansu za prolaz jer su Milorad Dodik, od političara u vlasti, a Dragan Mektić među opozicionim figurama, patentirali specifičnu vrstu humora koja godi dobrom dijelu glasača u RS. I iritira drugi segment birača, spreman da obojicu označi kao sirove, a ne smiješne pojave.
A ukoliko posmatrač nije upućen u sve nijanse političkog života u RS, odnosno, ako se na situaciju osvrće iz drugog entiteta, lako može da posegne za olako izrečenim pretpostavkama, poput Danijala Hadžovića, sarajevskog politologa i novinara, koji je odnedavno i član Glavnog odbora Građanskog saveza, stranke na čijem čelu su Reuf Bajrović i Emir Suljagić.
„Po prvi put Dodik nasuprot sebe ima protukandidata koji mu svojom energijom, nastupom, društvenom pozadinom, samouvjerenošću i manirima može u potpunosti parirati, te kojeg, za razliku od ostalih kandidata, neće biti moguće slomiti sirovom agresijom i ruralnom pronicljivošću“, uvjeren je Hadžović.
Međutim, ovo zapažanje je na klimavim nogama, prije svega zato što nema nijedne opozicione stranke, od Mektićevog matičnog SDS-a pa nadalje, koja je spremna da ga predloži za jednu od dvije ključne pojedinačne funkcije u RS ili BiH, a ministar bezbjednosti Bosne i Hercegovine ne pokazuje talenat da uđe kao solo-igrač u nadmetanje sa etabliranim partijama. Takođe, Mektićevu antikorupcionašku retoriku nisu pratili konkretni rezultati, što se odrazilo na pad njegovog rejtinga među Dodikovim najgorljivijim kritičarima. Pri tome, nije riječ o „režimskom spinu“, već o pokazateljima iz nedavnog istraživanja, realizovanog za potrebe Saveza za promjene, koje ga svrstava tek na četvrto mjesto liste potencijalnih kandidata za predsjednika RS, unutar opoziciono orijentisane populacije.
Pošto se ovdašnje verzije Belog ili Pernara ne naziru na horizontu, možda je jedini način da se to dogodi – subverzivna akcija koja bi postojeće lidere SNSD-a, SP-a i DNS-a, odnosno SDS-a, PDP-a i NDP-a, znači glasnike loših vijesti sa uglavnom smrknutim licima, pretvorila u „partibrejkere“, spremne da izazovu salve smijeha u publici. A to ne podrazumijeva ništa opasno. Dovoljan je njihov dobrovoljni pristanak na to da budu prve osobe na kojima će biti isproban hipotetički učinak legalizacije marihuane u medicinske ili bar rekreativne svrhe. I stručnjaci i laici u RS i BiH znaće na čemu su kada omamljeni političari progovore ono što misle dok su „čistog uma“. I naravno, kada liderska šestorka iz Srpske počne da se nekontrolisano smije, uz čuvenu rečenicu čuđenja: „Ne znam šta mi je – dobro mi je, a nije mi dobro“.
Komičar ima najveći rejting u Italiji
Terapeutsko dejstvo smijeha u kontekstu politike nije balkanski izum, jer se u Evropi može registrovati čitav niz takvih pokušaja. Najuspješniji satiričar koji je krenuo u pohod na vlast živi u Italiji. Bepe Grilo, ranije profesionalni komičar, a zatim osnivač pokreta „Pet zvjezdica“ (M5S), već godinama napreduje prema tom cilju. Gradonačelnice Rima i Torina, Virdžinija Rađi i Kjara Apendino, dolaze iz njegove partije, a sada, uoči opštih izbora zakazanih za 4. mart, prema svim anketama, M5S ima pojedinačno najveći rejting u Italiji, skoro 30 odsto. Ipak, pošto energično odbijaju koalicije sa desnim ili lijevim centrom, nemaju velike šanse da formiraju vladu.
(srpskacafe.com)
