“Vrijeme za akciju na Zapadnom Balkanu – Preporuke za američku diplomatiju”, naziv je plana za Zapadni Balkan koji je objavio “East-West Institute” iz SAD.
Objavljivanje ovog izvještaja najavio je bivši ambasador Sjedinjenih Država u Srbiji i Pakistanu, te aktuelni predsjednik EWI, Cameron Munter. Pored Muntera na izvještaju koji je posvećen stanju na Zapadnom Balkanu i preporukama za promjenu stanja radili su Thomas E. Graham, Jonathan Levitsky i Frank Wisner.
Glavna preporuka ovog plana je da se SAD moraju pod hitno ponovo uključiti u dešavanja na Zapadnom Balkanu, te da bi Evropska unija i NATO morali izraditi privremene mjere za jaču saradnju i koordinaciju u procesima formalnog pridruživanja zemalja Zapadnog Balkana tim institucijama. Značajan akcent se stavlja na predstojeći samit koji će se 17. i 18. maja održati u Sofiji na razini šefova država i vlada zemalja članica EU i Zapadnog Balkana.
Preporuke za Bosnu i Hercegovinu koje proizilaze iz ove studije stanja u regionu su sljedeće:
Bosna i Hercegovina je urgentni prioritet u 2018. godini. SAD bi zajedno sa EU trebao ohrabriti lidere partija u Bosni i Hercegovini da ispregovaraju novi izborni zakon. Ako se to ne bi desilo, onda bi visoki predstavnik trebao iskoristiti svoje ovlasti da interveniše, pripremajući i namećući zakon u ime bh. entiteta.
Nakon što se održe izbori ove jeseni, SAD i EU bi se trebali posvetiti prilagođavanju Dejtona procesu pridruživanja Evropskoj uniji, ali nipošto po cijenu ugrožavanja fundamentalnog dogovora koji je postignut u Dejtonu
Jačanje saradnje sa NATO-om bi trebao biti prioritet. NATO bi trebao razmotriti trenutne prepreke pojačanim vezama, uključujući insistiranje na upisu vojne imovine na državnu vlast. SAD može pokrenuti i razviti ekonomski razvoj kreirajući Bosanskohercegovačko-američki poduzetnički fond za mala i srednja preduzeća.
Američki eksperti također smatraju da ne mogu samo pozitivni i poticajni elementi doprinijeti dešavanjima na Balkanu. U svjetlu sankcija koje su već ranije uvedene Miloradu Dodiku zbog ugrožavanja Dejtonskog sporazuma dolaze i prijedlozi represivnih mjera. One bi uključivale:
– Javni i privatni politički pritisak;
– Ciljane sankcije protiv regionalnih lidera;
– Investicione crne liste, uključujući eliminaciju ili redukciju evropskih i/ili SAD finansijske podrške – kako javne tako i privatne.
Na Bosnu i Hercegovinu eksperti EWI gledaju kao hitni prirotet za Sjedinjene Države u narednom periodu. Borba protiv korupcije, organizovanog kriminala, endemska nezaposlenost, potencijalne ekonomske ili etničke krize te moguće nasilje podstaknuto nacionalističkim osjećajima bi trebali biti glavni ciljevi na kojima treba postići značajne rezultate. Partneri Sjednjenim Državama u ovom procesu bi trebali biti Evropska unija, zemlje Quinte te Bugarska.
(N1)
