PIŠE Prof. dr Milan Blagojević, redovni univerzitetski profesor ustavnog prava, Univerzitet za poslovni inženjering i menadžment Banja Luka
Osnovna karakteristika političkog i ustavno-pravnog sistema dejtonske Bosne i Hercegovine, po čemu je on usamljen primjer u svijetu, jeste sistem vladanja razvijen ubrzo nakon potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma. Suština tog sistema, koji nazivam tehnologijom ohaerizma, jesu njegova nesumnjiva vještina da sebi potčini ljude na ovom prostoru, na jednoj, i spremnost ovdašnjeg čovjeka da tom sistemu podilazi do servilnosti, na drugoj strani. U ovoj potonjoj karakternoj crti ovdašnjih ljudi treba tražiti ne samo razloge uspjeha koji je nesumnjivo postigao ohaerizam, kao poseban oblik totalitarnog sistema u njegovoj savremenoj izvedbi, već su to istovremeno i razlozi nemogućnosti deohaerizacije našeg prostora. Tim pitanjima je posvećen ovaj rad, u kojem autor kroz nekoliko primjera pokazuje ne samo kako je vršena ohaerizacija ovog prostora te šta je time postignuto i u čijem interesu, već i kako smo postali svojevrsni zarobljenici tog sistema.
Uvodni dio
Spletom životnih okolnosti početak i kraj ove 2017. godine obilježeni su nečim što, u suštini, predstavlja sankcije usmjerene ne samo protiv pojedinaca već i protiv Republike Srpske. Naime, najprije je početkom ove godine Ministarstvo finansija SAD (Department of the Treasury’s Office of Foreign Assets Control) sankcionisalo gospodina Milorada Dodika kao predsjednika Republike Srpske, a time i Republiku Srpsku, tako što su mu uvedene sankcije od strane SAD u vidu zabrane putovanja u tu državu i zamrzavanja njegove imovine na teritoriji SAD.
U saopštenju koje je tim povodom izdao zvanični Vašington rečeno je da su sankcije uvedene u skladu sa izvršnom direktivom predsjednika SAD (Direktiva broj 13304). I upravo u toj direktivi od 26. juna 2001. postoje mjesta koja govore o njenom nepravu, a time i o nepravu pomenutih sankcija. Naime, već na početku direktive tadašnji predsjednik SAD najprije kaže da je donosi na osnovu ovlašćenja koja ima po Ustavu SAD, iako taj ustav ne sadrži ni slovo o tome. S obzirom na to da u tom dijelu direktive stoje riječi “By the authority vested in me as President by the Constitution”, one me, osim na nepravo, tako neodoljivo podsjećaju na iste takve riječi koje ovdašnji visoki predstavnik upotrebljava u svojim protivpravnim odlukama. No, osim neosnovanog pozivanja na Ustav SAD, predsjednik se u izvršnoj direktivi 13304 pravno neosnovano poziva i na odjeljak 5. Zakona o učešću u Ujedinjenim nacijama (the United Nations Participation Act of 1945 – 22 U.S.C 287c). Ovo stoga što prema tom zakonu (22 U.S.C 287c) takvu direktivu, a time i mjeru kakva je i ova protiv predsjednika Republike Srpske, predsjednik SAD može donijeti tek ako su SAD od strane Savjeta bezbijednosti UN prethodno pozvane da to učine. Međutim, takve odluke Savjeta bezbijednosti UN nema, pa se u tome ogleda protivpravnost sankcija nametnutih predsjedniku Republike Srpske.
I kao na početku, tako i na kraju ove godine imamo sankciju u vidu prvostepene presude Tribunala u Hagu protiv generala Ratka Mladića. U toj presudi (dostupnoj na internet portalu tribunala u Hagu, na adresi http://www.icty.org/x/cases/mladic/tjug/en/) imamo, u suštini, samo gomilu tvrdnji. Svakako najvažnija tvrdnja, kao i u ostalim predmetima ove vrste u Tribunalu u Hagu, je ona o navodnom udruženom zločinačkom poduhvatu sa ciljem progona Muslimana i Hrvata sa teritorije Republike Srpske (vidjeti, npr, paragraf 4610, str. 2228-2229 prvostepene presude protiv generala Mladića). Dakle, ponovo Tribunal u Hagu, kao i u predmetu protiv dr Radovana Karadžića, prećutkuje činjenicu da je srpski narod na ovom prostoru bio primoran da se, radi odbrane sopstvene biološke supstance, organizuje u državno-pravnom smislu i zbog toga stvori Republiku Srpsku, a ne da bi bilo progonjeno muslimansko i hrvatsko stanovništvo. Na to je srpski narod bio primoran, jer su Muslimani i Hrvati, suprotno volji Srba kao konstitutivnog naroda, organizovali i sproveli tzv. građanski referendum o nezavisnosti BiH 29.2. i 1.3.1992. godine. Na takvom protivustavnom referendumu muslimansko-hrvatska koalicija je ne samo izglasala nezavisnost BiH, već je bila spremna da odmah zatim takvu svoju volju i silom (oružjem) nametne Srbima. U takvoj situaciji prirodno je pravo srpskog naroda, utemeljeno i na Paktu Ujedinjenih nacija o građanskim i političkim pravima, da se organizuje u državno-političkom smislu kako bi se odbranio od napada koji su sasvim izvjesno slijedili nakon što je održan pomenuti tzv. građanski, a u stvari muslimansko-hrvatski, referendum o nezavisnosti BiH.
O ovim suštinskim stvarima ponovo nema ni riječi od strane Tribunala u presudi protiv generala Mladića, kao što o tome nije bilo riječi ni u presudi protiv dr Radovana Karadžića. Umjesto toga, najprije je tužilaštvo i u ovoj optužnici postavilo tezu o navodnom udruženom zločinačkom poduhvatu, koju je nakon toga prihvatilo pretresno vijeće. Tako se u već pomenutom paragrafu 4610 presude kaže da su dr Radovan Karadžić, Momčilo Krajišnik, Biljana Plavšić, Nikola Koljević i druga lica, među kojima i general Ratko Mladić (vidjeti paragraf 4685 presude protiv generala Mladića) osmislili navodni udruženi zločinački poduhvat uklanjanja muslimanskog i hrvatskog stanovništva, to jest da im je to bio cilj, a ne od muslimansko-hrvatske koalicije iznuđeno stvaranje Republike Srpske radi odbrane srpskog naroda. Kada se postavi takva kvalifikacija, u vidu protivpravne konstrukcije udruženog zločinačkog poduhvata, onda se time postižu dva cilja. Jedan je to da se na osnovu toga (i samo toga) i general Mladić može optužiti, a potom i osuditi za svaki zločin koji kriminalni pojedinci, kakvih ima u svakom narodu, učine prema nekom licu muslimanske ili hrvatske nacionalnosti, bez obzira što ni general Mladić, kao prije njega i dr Radovan Karadžić, ne zna da se takav zločin uopšte i desio. Time se može objasniti činjenica da ni u predmetu protiv generala Mladića ne samo što tužilac u optužnici (četvrtoj izmijenjenoj optužnici od 16.12.2011. godine) nije dokazao i objasnio kakve veze, na primjer, ima general Mladić sa ubistvima koja su se, prema optužnici, desila u Prijedoru između 24. maja i juna 1992. godine (Schedule A.6. pomenute optužnice), već ni pretresno vijeće u presudi nije o tome dalo bilo kakav valjan razlog. No, pored ovog, postoji i drugi cilj koji se želi postići ovakvim ponašanjem. Naime, sve prethodno rečeno nije samo osuda generala Mladića, već je i pokušaj da se Republika Srpska prikaže kao navodna zločinačka tvorevina. To je, u stvari, krajnji cilj, u kom smislu se ne smije zanemariti ni činjenica da je objavljivanje presude protiv generala Mladića zakazano i održano 22. novembra, to jest odmah poslije 21. novembra koji se u Republici Srpskoj s pravom obilježava i slavi kao Dan uspostavljanja Dejtonskog mirovnog sporazuma.
U neposrednoj vezi sa svim prethodno rečenim treba posmatrati i ono što je predmet ovog rada, a to je jedan poseban sistem vladanja koji je uspostavljen i održavan ovdje sve vrijeme od završetka građanskog rata u BiH do danas.
Naime, osnovna karakteristika političkog i ustavno-pravnog sistema dejtonske BiH, po čemu je on usamljen primjer u svijetu, jeste sistem vladanja koji je ovdje razvijen ubrzo po potpisivanju Dejtonskog mirovnog sporazuma. Ono što se mora priznati tom sistemu jeste njegova nesumnjiva vještina da sebi potčini ljude sa ovog prostora, usmjeravajući ne samo njihove aktivnosti nego i način mišljenja u pravcu koji je za njega poželjan. Vještina koja je tako karakteristična za taj sistem vladanja nastala je kao produkt iskustvenih saznanja njegovih nosilaca o osobinama ne samo lokalnih političara, već i ovdašnjeg stanovništva te iskorišćavanja njihovih slabosti i mana. Središte tog sistema vladanja bio je i ostao visoki predstavnik u BiH. Za njegovu funkciju u engleskom jeziku koristi se skraćenica OHR (Office of the High Representative), a u ovdašnjem svakodnevnom govoru sve do danas ostala je u upotrebi riječ „ohaer“, iz koje sam izveo neologizam ohaerizam, dok cijeli taj sistem vladanja označavam sintagmom tehnologija ohaerizma, s obzirom na onu njegovu nesumnjivu vještinu vladanja.
Međutim, ovim radom ne želim iznijeti samo primjere uspješnog vladanja i zloupotrebe ovlašćenja od strane dosadašnjih visokih predstavnika, već želim, takođe kroz primjere, da progovorim i nešto o karakternoj slabosti ovdašnjih ljudi. Činim to zbog toga što upravo u toj karakternoj crti, naročito prisutnoj u Republici Srpskoj u postdejtonskom periodu, spremnoj da do servilnosti podilazi ohaerizmu zarad sopstvenih interesa, treba (po)tražiti i (pro)naći razloge uspjeha ovog posebnog oblika totalitarnog sistema. Kada ohaerizam nazivam totalitarizmom imam u vidu da su za totalitarizam svojstvena tri obilježja: “totalitarna ideologija, partija pojačana policijom i monopol nad trima glavnim vrstama saobraćanja i sukoba u industrijskom društvu današnjice” (Kosta Čavoški: Uvod u pravo I, Osnovni pojmovi i državni oblici, drugo izdanje, Beograd 1995, str. 214).
Nesumnjivo je da ohaerizam predstavlja jednu totalitarnu ideologiju, u čijoj osnovi je da ovdašnji srpski etnički i državni prostor treba biti podvrgnut “vrijednostima” NATO-a i Evropske unije i postati samo jedna od brojnih kockica tog mozaika. Radi ostvarenja ciljeva ove ideologije drugi elemenat totalitarizma, partija pojačana policijom, je u ohaerizmu modifikovan utoliko što su najprije snage NATO-a koje su ovdje razmještene po potpisivanju Dejtonskog sporazuma, a zatim i vojne snage Zapada koje su ovdje ostale sve do danas, upotrebljavane i bile uvijek spremne da se upotrijebe protiv svakoga ko bi se suprotstavio navedenoj ideologiji, čiji glavni nosilac je visoki predstavnik. Najzad, tehnologija ohaerizma je, na brojnim primjerima od kojih ću samo neke navesti u nastavku, pokazala svoju spremnost i sposobnost da ima monopol nad svim pitanjima od važnosti za ovdašnje globalno društvo. Sve su to razlozi zbog kojih je ohaerizam jedan savremeni oblik totalitarizma.
Nastavak ovog rada ima četiri cjeline. U prvoj od njih govoriću o tome kako se pravno neutemeljeno nastoji pribaviti pravni legitimitet neustavnom ponašanju visokog predstavnika, u koju svrhu su zloupotrijebljene i institucije Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija i Evropski sud za ljudska prava. Druga cjelina sadrži primjere nametanja od strane visokog predstavnika nekih od najvažnijih odluka, kojima je vaninstitucionalno i neustavno modelovao ovdašnji ustavni sistem po mjeri zapadnih snaga čiji je on vojnik. Treća cjelina sadrži neke primjere domaćih pojedinaca koji su, servilnim ponašanjem, prihvatali i sprovodili odluke visokog predstavnika i tako im pribavljali legitimitet. Završni dio rada sadrži kratke razloge zbog kojih smatram da smo postali svojevrsni zarobljenici ovog sistema, što onemogućava deohaerizaciju našeg prostora.
Legitimizovanje ohaerizma zloupotrebom Evropskog suda za ljudska prava i SB UN
Kada je zaključen Dejtonski mirovni sporazum i u okviru njega Aneks 10 kojim je predviđeno postojanje ove institucije, postojao je veoma mali broj onih koji su znali u šta će se izroditi ovlašćenja koja su prvobitno tim aneksom data visokom predstavniku. Naime, Aneks 10 Dejtonskog sporazuma predvidio je, i o tome su se strane potpisnice i dogovorile, da u skladu sa odgovarajućim rezolucijama Savjeta bezbjednosti UN-a bude imenovan visoki predstavnik u cilju, kako stoji u aneksu, „olakšavanja napora strana potpisnica i, po potrebi, pokretanja koordinacije aktivnosti organizacija i agencija uključenih u civilne aspekte mirnog rješavanja…“. Iz ove formulacije, i uz poznavanje činjenica da se pod izrazom „strane potpisnice“ podrazumijevaju tadašnje Republika BiH, Savezna Republika Jugoslavija, Republika Hrvatska, Republika Srpska i Federacija BiH, ne može se izvući zaključak o karakteru ovlašćenja koja će nakon toga imati visoki predstavnik, osim što se piscima aneksa mora priznati sposobnost za retoričnost i pravljenje sveobuhvatnih izraza, jer su formulacije upotrijebljene u ovom aneksu, kao i u sporazumu u cjelini, zaista takve da se pod njima može mnogo čega podrazumijevati. Stoga je u pravu Kosta Čavoški kada kaže da su sastavivši dejtonski sporazum, „…američki pravni stručnjaci unapred računali s mogućnošću da pojedine ključne odredbe Dejtonskog sporazuma tumače i primenjuju kako u potonjim okolnostima nađu za shodno, nezavisno od pristanka samih strana ugovornica“ (Kosta Čavoški: Od slova do duha Dejtona, Srpsko Sarajevo, 1999. godine. str. 7).
Sticajem životnih okolnosti, akademik Kosta Čavoški će nekoliko godina kasnije biti pravni zastupnik u predmetu Berić i drugi protiv BiH pred Evropskim sudom za ljudska prava u Strazburu. Zahvaljujući tome bio je u prilici da zapazi i analizira nepravo sadržano u presudi tog suda u navedenom predmetu, a koja se odnosila na odluku visokog predstavnika Pedija Ešdauna od 30. juna 2004. godine kojom je više lica srpske nacionalnosti smijenio sa javnih funkcija, zabranivši im da vrše bilo kakvu izbornu ili imenovanu javnu funkciju. Svoja zapažanja akademik Čavoški je potom iznio u njegovoj monografiji Pod tronom Atlantskog pakta: Evropski sud za ljudska prava. Presuda koju je 16. oktobra 2007. donio Evropski sud za ljudska prava u tom predmetu višestruko je važna, kako za spoznaju prav(n)e prirode patologije zvane visoki predstavnik u BiH, tako i za patologiju u radu institucije kakva je pomenuti sud za ljudska prava. Naime, ova institucija, kako će odmah u nastavku biti pokazano, zloupotrebljava Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija, ali time istovremeno dozvoljava da i sama bude zloupotrijebljena u cilju legitimizovanja ohaerizma.
U “obrazloženju” svoje presude Evropski sud za ljudska prava najprije kaže:
“26. Nakon rata u Bosni i Hercegovini, Savet bezbednosti UN-a odobrio je uvođenje međunarodnog upravnika za Bosnu i Hercegovinu (Visoki predstavnik) od neformalne grupe zemalja koje su aktivno učestvovale u mirovnom procesu (Veće za sprovođenje mira) kao meru sprovođenja u skladu s poglavljem VII Povelje UN-a (videti rezoluciju 1031 SB UN od 15.decembra 1995). Pošto ovlašćenja prvobitno data Visokom predstavniku (opisana u Mirovnom sporazumu) nisu bila u potpunosti jasno definisana (a kasnije ću pokazati da jesu – moja opaska), Veće za sprovođenje mira je naknadno opširnije razradio njegov mandat.” Usvajanje zaključaka Bonske konferencije za sprovođenje mira u decembru 1997. godine možda predstavlja najdalekosežniju meru, kojom je Veće za sprovođenje mira odobrilo ovlašćenje Visokom predstavniku da smeni s dužnosti državne funkcionere za koje se smatra da krše zakonske obaveze po Mirovnom sporazumu, kao i da nametne privremene zakonske akte u situacijama kada to nisu učinile domaće institucije…”
(Citirano prema Kosta Čavoški: Pod tronom Atlantskog pakta: Evropski sud za ljudska prava, Beograd, 2009, str. 439-440).
U prethodnom citatu od posebne važnosti su dvije neistine, od kojih prva predstavlja temelj na koji se nadograđuje druga neistina, na osnovu čega je zatim odbijena tužba gospodina Dušana Berića i drugih lica koje je visoki predstavnik Pedi Ešdaun 2004. godine ne samo razriješio na protivpravan način sa javnih funkcija, već ih je na isti takav način lišio i brojnih građanskih prava.
Evropski sud za ljudska prava iznosi najprije neistinu kada kaže da je navodno Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija odobrio da neformalna grupa zemalja (tzv. Vijeće za sprovođenje mira) uvede visokog predstavnika u BiH. Ovo je teška laž koju izriče takva pravosudna institucija kakva je Evropski sud za ljudska prava, u čemu se, između ostalog, ogleda patologija u njenom radu. Jedina istina s tim u vezi nalazi se u Dejtonskom mirovnom sporazumu i Rezoluciji Savjeta bezbijednosti Ujedinjenih nacija broj 1031 od 15.12.1995. godine, na koju se pozvao Evropski sud za ljudska prava, ali je pri tome neistinito rekao da u toj rezoluciji postoji nešto čega u stvarnosti nema. U Aneksu 10 Dejtonskog mirovnog sporazuma sasvim određeno je navedeno da ugovorne strane, tadašnja Republika BiH, zatim SR Jugoslavija, Republika Hrvatska, Republika Srpska i Federacija BiH, zahtijevaju imenovanje visokog predstavnika u skladu s rezolucijama Savjeta bezbjednosti BiH, pri čemu nije ostavljen prostor za bilo koju neformalnu grupu zemalja da ona imenuje visokog predstavnika ili da mu određuje djelokrug i nadležnosti. Zbog toga je u pravu akademik Kosta Čavoški kada kaže:
“Visoki predstavnik je uspostavljen 14. decembra 1995. u Parizu saglasnošću pet strana ugovornica: Republike Bosne i Hercegovine, Federacije Bosne i Hercegovine, Republike Srpske, Republike Hrvatske i Savezne Republike Jugoslavije (Srbija i Crna Gora).”
(Kosta Čavoški: Isto, str. 12)
Pored Dejtonskog mirovnog sporazuma i Rezolucija Savjeta bezbijednosti Ujedinjenih nacija, broj 1031 od 15.12.1995. godine, naprosto ogoljuje neistine izrečene od strane Evropskog suda za ljudska prava. Naime, u tačkama te rezolucije koje se odnose na visokog predstavnika (tač. 26 – 29) u verziji na engleskom jeziku doslovno stoji da Savjet bezbjednosti:
“26. Endorses the establishment of a High Representative, following the request of the parties, who, in accordance with Annex 10 on the civilian implementation of the Peace Agreement, will monitor the implementation of the Peace Agreement and mobilize and, as appropriate, give guidance to, and coordinate the activities of the civilian organizations and agencies involved, and agrees the designation of Mr. Carl Bildt as High Representative;
27. Confirms that the High Representative is the final authority in theatre regarding interpretation of Annex 10 on the civilian implementation of the Peace Agreemnet.
28. Decides that all States concerned, and in particular those where the High Representative establishes offices, shall ensure that the High Representative enjoys such legal capacity as may be necessary for the exercise of his functions, including the capacity to contract and to acquire and dispose of real and personal property.
29. Notes that close cooperation between IFOR, the High Representative and the agencies will bi vital to ensure successful implementation”.
Iz tačke 26. prethodnog citata proizlazi da Savjet bezbjednosti potvrđuje (podržava) uspostavljanje visokog predstavnika. Ne može se potvrditi uspostavljanje nečega ako ono nije već uspostavljeno, a u ovom slučaju visoki predstavnik je uspostavljen Aneksom 10 Dejtonskog sporazuma, saglasnošću pet strana ugovornica: tadašnje Republike Bosne i Hercegovine, Federacije Bosne i Hercegovine, Republike Srpske, Republike Hrvatske i SR Jugoslavije. U tački 26. Rezolucije Savjeta bezbijednosti takođe je sasvim jasno rečeno da će visoki predstavnik djelovati u skladu sa Aneksom 10 Dejtonskog sporazuma, što znači u skladu sa onim ovlašćenjima koja su mu data tim aneksom. Ovo naglašavam zbog toga što, kako će u nastavku biti pokazano, Evropski sud za ljudska prava iznosi neistinu kada u svojoj odluci u predmetu Berić i drugi protiv BiH kaže da ovlašćena visokog predstavnika nisu jasno definisana u Dejtonskom mirovnom sporazumu. No, prije toga treba reći da Rezolucija Savjeta bezbjednosti sasvim jasno određuje da visoki predstavnik u vršenju svojih ovlašćenja iz Aneksa 10 može da nadgleda primjenu Dejtonskog sporazuma, da mobiliše te da, po potrebi, daje smjernice i koordiniše aktivnosti civilnih organizacija i agencija. Ovo naglašavam zbog toga što ni iz jedne od prethodno apostrofiranih riječi tačke 26. Rezolucije Savjeta bezbjednosti ne proizlazi da je taj organ ovlastio visokog predstavnika da preduzima bilo šta od onoga što je inače kasnije činio na protivpravan način. U tački 27. Rezolucije Savjeta bezbjednosti kaže se, kao i u Aneksu 10 Dejtonskog sporazuma, da je visoki predstavnik konačni autoritet u tumačenju Aneksa 10. Dakle, radi se samo o interpretativnim ovlašćenjima visokog predstavnika, što podrazumijeva dvije stvari. Prvo, da visoki predstavnik nema pravo da kreira bilo koju pravnu normu i, drugo, da se njegova tumačenja značenja bilo koje odredbe Aneksa 10 pravno mogu kretati samo u granicama ovlašćenja koja su mu data tim aneksom. Ako se, dakle, ima u vidu da nijedna od odredbi tog aneksa, kao ni Dejtonski sporazum u cjelini, ne daje, primjera radi, ovlašćenje visokom predstavniku da mijenja ovdašnje ustave, da donosi zakone, da smjenjuje pojedince, očigledno je da i njegova interpretativna ovlašćenja nemaju niti po prirodi stvari mogu imati takvo značenje. Isti zaključak proizlazi i iz tačke 28. Rezolucije Savjeta bezbijednosti, jer je njome visokom predstavniku dat pravni kapacitet koji mu je neophodan da stupa u ugovorne odnose i da stiče imovinska prava (npr. na nepokretnostima koje koristi službeno osoblje njegove kancelarije). Najzad, u tački 29. Rezolucije samo se kaže kako je neophodna saradnja između vojnih snaga IFOR-a i visokog predstavnika.
Prema tome, ništa u pomenutoj rezoluciji Savjeta bezbjednosti ne može biti osnov za zaključak koji izvodi Evropski sud za ljudska prava da je navodno Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija odobrio da neformalna grupa zemalja (tzv. Vijeće za sprovođenje mira) uvede visokog predstavnika u BiH. Takav zaključak se ne može izvesti ni iz preambule navedene rezolucije, u kojoj se poziva na zaključke tzv. Konferencije za implementaciju mira, održane u Londonu 8. i 9. decembra 1995. godine. Razlog za to je što je nakon te konferencije uslijedilo potpisivanje Dejtonskog mirovnog sporazuma u Parizu (14. decembra 1995. godine), kada je Dejtonski sporazum stupio na snagu. Osim toga, nijednom riječju se u zaključcima Konferencije u Londonu ne kaže da se njome uvodi visoki predstavnik u BiH, kao što ga ta konferencija (i njeni zaključci) nisu ovlastili ni da radi bilo šta od onoga što je kasnije radio na ovom terenu (da mijenja ustave, donosi zakone, smjenjuje pojedince sa javnih funkcija).
Druga neistina koju je iznio Evropski sud za ljudska prava u svojoj presudi u predmetu Berić i drugi protiv BiH jeste ona da ovlašćenja prvobitno data visokom predstavniku u Dejtonskom sporazumu navodno nisu bila u potpunosti jasno definisana. Zbog toga je u pravu akademik Kosta Čavoški kada povodom ove presude Evropskog suda za ljudska prava kaže:
“Ono što još više iznenađuje jeste činjenica da ovoj odluci Suda nije svojstven samo nedostatak profesionalnog udubljivanja nego i pojedini netačni iskazi koji se graniče sa lažima. … Nikakav pravni argument protiv arbitrarnih odluka visokog predstavnika nije čak ni pomenut…. Naposletku smo primetili da samo arogantan hipokrita može reći da bi visoki predstavnik pod kišobranom Ujedinjenih nacija mogao ozbiljno da narušava ljudska prava i slobode. Izgleda da je Evropski sud za ljudska prava ovakav arogantni hipokrita. Glavna prepreka koju evropske sudije nisu mogle da prevaziđu bilo je njihovo neodoljivo uvažavanje vladajućih sila ovoga sveta. Od samog početka bilo je javno poznato da je visoki predstavnik za Bosnu i Hercegovinu postojano i ozbiljno narušavao osnovna ljudska prava uz snažnu podršku iz Vašingtona i Brisela, to jest Sjedinjenih Država, Organizacije severno-atlantskog pakta i Evropske unije. Sudije ne samo da su prihvatile njihovo ‘tumačenje’ ovlašćenja visokog predstavnika nego i njihovo kazivanje o vlastitim protivpravnim aktima. …. Nije stoga iznenađujuće da je … ovaj Sud dao visokom predstavniku – miljeniku Atlantskog pakta i pulenu Evropske unije – potpuni imunitet od svakog osporavanja i pravne kontrole. To su mogli da učine samo oni koji su posvećeni poklonici božanstva u Vašingtonu i Briselu. I nećemo preterati ako zaključimo, imajući na umu čuvenu izreku Frensisa Bekona, da evropske sudije nisu lavovi nego poslušna jagnjad pod tronom Atlantskog pakta.”
(Kosta Čavoški: Isto, str. 12, 13, 16, 17. i 18)
(Argumenti)
