Danas se navršava 15 godina od martovskog pogroma na Kosovu i Metohiji u kojem je ubijeno desetoro Srba, povrijeđeno više stotina, uništeno ili oštećeno 800 srpskih kuća i 35 pravoslavnih crkava i manastira, a za sve to je odgovarao mali broj počinilaca uz simbolične kazne.
Povodom 15 godina od martovskog pogroma u porti Manastira Gračanica sveštenstvo Eparhije raško-prizrenske služiće parastos.
Nakon parastosa porodice žrtava, predstavnici Eparhije, zvaničnici, predstavnici lokalne samouprave i građani održaće protestnu šetnju od manastira Gračanica do Doma kulture, gdje će položiti cvijeće ispred umjetničke instalacije “Mising”, na kojoj se nalaze fotografije nestalih, te odati poštu stradalim i nestalim Srbima.
U Domu kulture Gračanica biće otvorena izložba radova nastalih u okviru Likovne kolonije koja je održana prošle jeseni u Manastiru Svetih Arhangela kod Prizrena.
Izložbu će otvoriti predstavnik Kancelarije Vlade Srbije za Kosovo i Metohiju koja je pokrovitelj likovne kolonije.
U podne će početi Akademija “Petnaest godina nezaborava!”, na kojoj će biti prikazan film “Stradanje” autora Ranka Đinovića, a prisutnima će se obratiti predstavnici Eparhije raško-prizrenske, Kancelarije za Kosovo i Metohiju, Udruženja “Kosmetski stradalnici”, gradonačelnik opštine Gračanica i predstavnik Komisije za nestala lica.
Nastupiće Pjevačka grupa ansambla “Venac” i Hor Muzičke škole “Stevan Mokranjac” Gračanica, najavljeno je iz Doma kulture Gračanica.
Organizatori obilježavanja su Dom kulture Gračanica, Udruženje “Kosmetski stradalnici” u saradnji sa srodnim udruženjima i uz podršku Kancelarije za Kosovo i Metohiju, Komisije za nestala lica, Skupštine grada Priština i opštine Gračanica.
Prema zvaničnim podacima UNMIK-a i OEBS-a, tokom tri dana masovnog i organizovanog nasilja više desetina hiljada Albanaca nad Srbima ubijeno je 19 lica, od kojih osam Srba, a više od 900 lica je povrijeđeno.
U pogromu su ubijeni Zlatibor Trajković i Mirko Lopata u Kosovu Polju, Dragan Nedeljković, koji je izgorio u zgradi Bogoslovije u Prizrenu, Dobrivoje i Borko Stolić u Štrpcu, Slobodan Perić u Gnjilanu, Nenad Vasić u Lipljanu, Borivoje Spasojević i Jana Tučev u sjevernom dijelu Kosovske Mitrovice i Dušanka Petković u Uroševcu.
Sukobi su izbili 17. marta 2004. godine, nakon što je Unmik policija pronašla tijela dvojice albanskih dječaka u rijeci Ibar u selu Čabar kod Zubinog Potoka, na sjeveru Kosova, a Albanci za njihovu smrt optužili Srbe i krenuli u odmazdu.
U neredima je uništeno ili oštećeno 800 kuća, kao i 35 pravoslavnih crkava i manastira, među kojima 18 spomenika kulture.
Do temelja su srušeni manastir Devič kod Srbice i konaci manastira Svetih Arhangela kod Prizrena.
U Prizrenu su izgorjele i Crkva Bogorodice Ljeviške iz 14. vijeka, koja je kasnije stavljena na listu spomenika pod zaštitom Uneska, te Crkva Svetog Đorđa iz 16. vijeka na čijem je svodu ispisana prijeteća poruka “Smrt Srbima”.
Porušeno je ili zapaljeno 10 srpskih škola, domova zdravlja, pošta i drugih objekata države Srbije.
U osvrtu na nasilje, OEBS je tada ocijenio da je neodgovorno pisanje medija o smrti albanskih dječaka uslovilo da nasilje bude “tako intenzivno i brutalno”.
Povodom toga NATO je na Kosmet uputio dodatne trupe, a komandant južnog krila Alijanse admiral Gregori DŽonson nakon dolaska na Kosmet utvrdio je da je nasilje u pokrajini “organizovano i orkestrirano”.
“Govoriti o međuetničkom konfliktu na Kosovu je velika licemjerna laž. Ono što se dešava na Kosmetu bio je pogrom jednog naroda i njegove istorije”, rekao je tada Džonson.
Nasilje na Kosovu osudili su Savjet bezbjednosti UN i tadašnji generalni sekretar Kofi Anan, kao i sve značajnije međunarodne institucije i organizacije, vlade mnogih država, uključujući SAD i Rusiju.
U istražnom pritvoru bilo je više od 250 osumnjičenih za učešće u antisrpskom nasilju, a tek manjem broju njih izrečene su simbolične kazne.
(Srna)
