Uoči predstojećih opštih izbora, zakazanih za 7. oktobar, u Republici Srpskoj rašireno je uvjerenje da će naredno odmjeravanje snaga ovdašnjih političkih opcija, u suštini, biti sudar dva bloka.
Međutim, prije takve olake teze o opštoj referendumskoj atmosferi, nije na odmet primijetiti da vlast i opozicija u RS nisu apsolutno homogene cjeline. Zbog toga uopšte nije deplasirano tretirati prvo buduće izjašnjavanje građana kao opredjeljivanje u koordinatama tri, a možda čak i četiri političko-kladioničarska para.
Prvi duel će se voditi između vodećih formacija na oba pola domaće scene, SNSD-a i SDS-a. Akteri drugog meča su DNS i PDP. U trećoj utakmici učestvuju SP i NDP, dok se na svojevrsnom rezervnom tiketu nalazi posljednja kombinacija u ovom nizu, koja podrazumijeva nadmetanje manjih partija, okupljenih uz Ujedinjenu Srpsku, sa dva naprednjačka bloka.
U do sada objavljenim istraživanjima, a treba ih uzeti sa naglašenom rezervom, samo između SNSD-a i SDS-a zabilježena je značajnija razlika. Ključnoj vladajućoj stranci nerijetko je pripisivana dvostruka prednost nad vodećom opozicionom partijom. S druge strane, gotovo svaka od tih (ne)utemeljenih anketa registrovala je skoro izjednačen status DNS-a i PDP-a, ali i socijalista i NDP-a.
Portal SrpskaCafe je jedini, na startu ovog statističkog egzibicionizma, preračunao procente – uz koje je išla etiketa beogradske agencije sa povremenim prekodrinskim angažmanima – u potencijalni broj poslaničkih mandata u Narodnoj skupštini RS. Tom prilikom su – naravno, pod uslovom da su ulazni podaci tačni – izlazni brojevi pokazivali da SNSD-a na neformalnom početku kampanje može da računa na 39 od ukupno 83 mjesta u NSRS. SDS je raspolagao sa 15, a DNS i PDP sa po 11 mandata u parlamentu Srpske. Socijalistima, ali i Nezavisnom bloku, stranci sa sjedištem u Sarajevu, „dosuđena“ su po tri poslanika, dok su NDP i Ujedinjena Srpska, u tom momentu, bili ispod cenzusa.
Politički analitičar Radomir Nešković je pozvao na oprez, uz konstataciju da se ta istraživanja „često koriste radi bildovanja pojedinih političkih subjekata“. Kod konkretnih pokazatelja, označio je one koje smatra realnim, a koje ne.
– SNSD je sigurno najjača stranka u RS i nema dileme da bi osvojili više od 30 odsto glasova. S druge strane, toliki pad SDS nije baš moguć. To bi značilo da SDS osvaja oko 90 000 glasova, što je i pored nemira u ovoj stranci premalo. Mislim da najjača opoziciona stranka mora biti na preko 20 odsto. U toj statistici me iznenadila izjednačenost DNS-a i PDP-a, jer ne prati situaciju na terenu. Prema stvarnom stanju, sve upućuje na to da je DNS jači od PDP-a – rekao je Nešković.
Za razliku od klizavog terena projekcija budućnosti, sa prošlošću nema dilema. Ipak, pošto podrška pojedinim partijama već nekoliko izbora unatrag ima velike raspone od regije do regije, lokalni nivo nema naročitu težinu kada se traga za suvislim parametrima, upotrebljivim i krajem ove godine. Zato je smislenije, mada ne i definitivno određujuće, podsjetiti na rezultate opštih izbora 2014.
Prvi duel će se voditi između vodećih formacija na oba pola domaće scene, SNSD-a i SDS-a. Akteri drugog meča su DNS i PDP. U trećoj utakmici učestvuju SP i NDP
Tada je u trci za Narodnu skupštinu SNSD osvojio 213 665 glasova (32,3 odsto), SDS 173 824 glasova, odnosno 26,3 procenta. U borbi za treće i četvrto mjesto, kao i sada, bili su DNS (61 016 glasova, 9,2 odsto) i PDP (48 845 glasova, 7,4 odsto). Preostali činioci „velike šestorke“, SP i NDP, završili su „obaranje ruku“ sa malom prednošću ovih drugih, jer su socijalisti dobili 33 695 glasova (5,09 procenata), a partija Dragana Čavića 33 977 (5,13 postotaka). Tada nisu bile u opticaju dvije naprednjačke kolone, već jedna samostalna, koju je personifikao Hadži Jovan Mitrović, čiji je SNS imao 13 942 glasa ili 2,1 odsto. Druga grupacija sa ovim predznakom, u kojoj su tada zajedno bili Adam Šukalo i Goran Đorđić, na izbore je izašla na listi DNS-a, pa je, osim varljivih glasova za kandidate sa otvorenih lista, teško doći do precizne mjere njihovog doprinosa dometu Pavićeve koalicije.
Krug zatvaraju lista Nebojše Vukanovića i Stranka pravedne politike Dragomira Jovičića, koje više ne djeluju kao zasebni subjekti. I ove opcije su ostvarile skoro identičan zbir, s tim da je Vukanović, koji se u međuvremenu približio SDS-u, dobio za nijansu više glasova – 8 874, dok je Jovičić, koji je sa svojom ekipom kolektivno pristupio DNS-u, skupio 8 588 glasova. Jedina stranka, pomenuta u pregledu za 2018. godinu, koja nije tada postojala, jeste Ujedinjena Srpska Nenada Stevandića, pa se za nju, kao kakav-takav signal, može uzeti rezultat iz njihovog glavnog uporišta, Banjaluke, od 5 808 glasova ili 6,35 odsto na gradskom nivou 2016.
Interesantno je da, u nastupima samouvjerenosti koja je karakteristična za lidere svih pobrojanih partija u ovom predizbornom periodu, niko osim Milorada Dodika i Marka Pavića ne pokušava da koristi konkretne procjene prednosti koju će, je li, sigurno ostvariti nad konkurencijom. Pavićevu i Čubrilovićevu mantru o 100 000 glasova koje cilja DNS već su zapamtili i simpatizeri i protivnici te stranke, što u slučaju SNSD-a još nije moguće, jer njihov lider stalno mijenja projekcije, pa se broj glasova za kandidate za predsjednika RS i člana Predsjedništva BiH kreće u velikom luku od 300 000 do 400 000 glasova, a navodna Dodikova prednost nad Ivanićem u drugoj trci čas iznosi 120 000, a čas 150 000 glasova.
I dok je na tom terenu, bar dok ne dođe trenutak istine, 7. oktobar, blefiranje i te kako moguće, vrijednosno pozicioniranje moralo bi da bude sazdano od čvršćeg materijala, ukoliko sve ove stranke namjeravaju da pomjere vlastite cifre sa mjesta na skali zatečenih u momentu kada je počela izborna godina.
U slučaju SNSD-a, to znači da im ne ide u korist smjer kojem su već godinama na upadljiv način skloni. Oličen u davnoj, ali očito nikada zastarjeloj, ironično-prezrivoj doskočici Josipa Broza o onima „koji se drže zakona kao pijan plota“. Kada je riječ o SDS-u, vrh ove stranke je zaokupljen svim i svačim, osim činjenicom da su im glavni takmaci iz vlasti vratili na tacni nacionalni program koji su svojevremeno konfiskovali, koristeći ga u posljednjim sezonama tek po inerciji, dok se ne sjete drugog vida makijavelizma, sa bar približnom dozom političke koristi poput prethodne matrice.
Konačno, u proteklih mjesec i po, očigledna je i dimenzija, prva nakon dužeg vremena, koja u RS možeda izazove tektonska pomjeranja na jednu ili drugu stranu spektra. U pitanju je rastuća kriza nakon smrti Davida Dragičevića. Iako svi, deklarativno, negiraju svoju sklonost politizaciji događaja na javnoj sceni koji su uslijedili poslije 24. marta, protok vremena čini svoje. U zavisnosti od raspleta u predstojećim danima, nedjeljama i mjesecima, ako neće stranke, glasači sigurno hoće uzimati u obzir kako se ko držao povodom ove tragedije. A onda će biti jasno da „kritična masa“ nije tek lucidan naziv za jednu mjesečnu manifestaciju biciklista-entuzijasta u Banjaluci i RS.
Manevarski prostor za ostale
U poređenju sa SDS-om, koji je jedini od „timova“ na listi sa tri do četiri politička para, prema svim do sada dostupnim indicijama, osjetno zaostajao za strankom na drugoj polovini arene, PDP i NDP zadržavaju neizvjesnost u odnosu na „protivnike po mjeri“ iz DNS-a i SP-a.
U ovom kvartetu poentiraće one stranke koje pronađu pravu mjeru distance od najvećih partija u svojim koalicijama. Dakle, ne previše daleko od njih, da šira populacija ne bi pomislila da su solo-igrači bez šansi, ali i ne toliko blizu da bi Borenovićevi i Ivanićevi, odnosno Čavićevi glasači u domenu stranaka stekli utisak da sa SDS-om dijele potcjenjivački odnos prema Banjaluci i Krajini.
Slično važi za DNS i socijaliste, s tim što je kod njih u igri, umjesto regionalnog faktora, udaljavanje od odgovornosti za socijalno-ekonomsku silaznu putanju, koja po definiciji najviše ide na teret najvećoj opciji u bloku.
Tek ako niko od njih ne iskoristi prilike, otvara se manevarski prostor za juriš preko cenzusa dvije napednjačke kombinacije, te Ujedinjene Srpske, uz paradoksalno pravilo – procenti će im biti veći ako u oba SNS-a budu što manje pominjali Vučića, a u US Dodika.
(Saša Bižić, srpskacafe.com)
