PIŠE: Muharem Bazdulj
Usprkos činjenici da su, čak i u konkurenciji ostalih zapadnobalkanskih zemalja, izuzetno daleko od statusa punopravnog članstva u Evropskoj uniji, Bosna i Hercegovina te Kosovo svojim zastavama poručuju zapravo samo da im je krajnji cilj postojanja priključivanje “evropskoj porodici država i naroda”.
Ima nečeg dirljivog i skoro sentimentalnog u tim zastavama. Zastave skoro uvijek prizivaju prošlost, a ove dvije zastave, međutim, prizivaju budućnost, makar i ponešto nerealističnu. Plava podloga, žuti okvir koji manje ili više simbolično iscrtava (državne) granice i bijele zvijezde “posuđene” sa zastave Evropske unije, sve su to zajedničke karakteristike zastava Bosne i Hercegovine i Kosova. Obje su izabrane nakon posredovanja međunarodne zajednice s ciljem da neki od tradicionalnih simbola ne budu neprihvatljivi nekoj od etničkih grupa. Obje više liče na neki bizaran test iz psihologije, nego na klasične zastave. Ipak, na sportskim takmičenjima i sličnim događajima može se primijetiti da čak i takve zastave mogu da prizovu patriotske sentimente.
U raspadu Jugoslavije najviše toga se slomilo na Bosni i Hercegovini, poslije ide nekoliko praznih mjesta, a zatim je red na Kosovo. Bosna i Hercegovina je u SFRJ bila republika ravnopravna sa ostalima, dok je Kosovo bila autonomna pokrajina u sastavu Republike Srbije. Na tragu ekspertize Badinterove komisije, Bosna i Hercegovina je još 1992. godine priznata od faktički svih važnih zemalja svijeta kao nezavisna država te je bez ikakvih “klipova pod točkove” primljena u Ujedinjene nacije i druge važne međunarodne organizacije. Pred Kosovom je petnaestak godina kasnije započeo mnogo teži put. Tako i danas otprilike pola svijeta priznaje Kosovo kao nezavisnu državu, a za drugu polovinu to je pokrajina u sastavu Srbije. U tom smislu, usprkos članstvu u dijelu međunarodnih organizacija, Kosovo još uvijek nije zemlja-članica Ujedinjenih nacija. Cijela ova komparativna analiza ovdje je kao uvodna ilustracija jedne koincidencije. Naime, posljednjeg dana prethodnog vikenda, prvog, dakle, vikenda u oktobru, na Kosovu su održani vanredni opšti izbori. Prije tačno godinu, posljednjeg dana prvog vikenda u oktobru, u Bosni i Hercegovini su održani redovni opšti izbori.
Rezultati izbora na Kosovu mogli bi biti zanimljiva tema za neki drugi tekst. Ovdje ćemo samo kratko da notiramo da su najveći broj glasova (skoro podjednak) dobili Demokratski savez Kosova Ise Mustafe i Samoopredjeljenje Albina Kurtija. Doskoro najmoćniji političari na Kosovu, kako sada stvari stoje, uključujući i Hašima Tačija i Ramuša Haradinaja i Kadrija Veseljija, sele u opoziciju. Kako je uopšte došlo do ove situacije? Prijevremene parlamentarne izbore na Kosovu raspisao je predsjednik Kosova Hašim Tači, nakon što je šesti saziv Skupštine Kosova raspušten u avgustu, čime je otvoren put za raspisivanje izbora. Sve se desilo nakon što je premijer Ramuš Haradinaj 19. jula podnio ostavku zbog poziva na razgovor u Specijalnom sudu u Haagu. Što se tiče rezultata u srpskoj zajednici, ubjedljivu pobjedu je odnijela Srpska lista koju podržavaju vlasti u Beogradu, odnosno Aleksandar Vučić. Tek treba vidjeti kako će se razvijati pregovori i kakve će se koalicije stvarati, ali je iz bosanskohercegovačke perspektive sama situacija u kojoj postoji mogućnost vanrednih izbora nešto privlačno i poželjno.
Godinu nakon što su opšti izbori u Bosni i Hercegovini održani, nove vlasti nema ni na nivou države ni na nivou Federacije BiH, a teško je i zamisliti realističan scenarijo njihovog formiranja imajući u vidu izjave glavnih aktera, usprkos povremenom optimizmu koji odašilje Bakir Izetbegović. Ovo je zapravo situacija koja bi se šahovskim vokabularom mogla nazvati pat-pozicijom i koja bi u većini država bila povod za vanredne izbore. Ovdje, međutim, gdje nema zakonskog okvira za ikakve vanredne izbore, jedino što se može jeste pozivati međunarodnu zajednicu da se umiješa te da, ako ništa drugo, udesi da se vanredni opšti izbori organizuju paralelno sa redovnim lokalnim. Ima nešto, u najmanju ruku, čudno u situaciji gdje se “zakonodavac” uopšte nije sjetio mogućnosti potrebe vanrednih izbora. Čovjek se, međutim, manje čudi kad se prisjeti da je čitav taj “okvir” sklepan u vojnoj bazi u saveznoj državi Ohio i da nije bilo vremena za baš sve finese.
Kad se komparativno pogleda proces “state buildinga” u Bosni i Hercegovini i na Kosovu, vidi se da je međunarodna zajednica postepeno učila na greškama iz bosanskohercegovačkog slučaja. U tom smislu, eto, na Kosovu postoje vanredni izbori, a postoji i svijest da se ne smije dozvoliti da neki stepen niže organizacije, svejedno da li entitet, kanton ili zajednica opština, može da parališe donošenje odluka na centralnom nivou. Otud na Kosovu, usprkos tome što nije u Ujedinjenim nacijama i nije zemlja univerzalno priznate nezavisnosti, postoji politički život sličniji političkom životu u razvijenim evropskim demokratijama, nego kad je riječ o Bosni i Hercegovini, gdje ostaje, evo, da se čeka druga godišnjica izbora, a tad će valjda ili biti vlasti ili će se paralelno sa lokalnim izborima ipak nekako izburgijati i mogućnost održavanja vanrednih opštih.
(Oslobođenje)
