U Muzeju savremene umjetnosti Republike Srpske sinoć je otvorena izložba “Was ist Kunst Bosnia and Herzegovina/Heroji 1941–1945”, kojom se prvi put u Banjaluci predstavila slovenačka umjetnička grupa “Irwin”, dio čuvenog umjetničkog pokreta NSK, u kojem je muzički djelovao i poznati bend “Laibach”.
Slovenačku grupu umjetnika čine: Miran Mohar, Roman Uranjek, Borut Vogelnik, Andrej Savski i Dušan Mandič.
Njihova djela se imače nalaze u prestižnim svjetskim zbirkama, kao što su MoMA u New Yorku, Tate Modern u Londonu, Muzej Vanabe u Eindhovenu, Muzej Ludwig i Albertine u Beču i mnogim drugim.
Jedan od najintrigantnijih umjetničkih kolektiva Istočne Evrope predstavio je svoj projekat “Heroji 1941–1945” koji čini nastavak ciklusa “Was ist Kunst”, prethodno realizovanog u Srbiji, Sloveniji, Makedoniji, Nemačkoj i Austriji.
Grupa “Irwin” je za banjalučku izložbu izabrala gotovo stotinu portreta narodnih heroja, boraca i borkinja iz vremena NOB-a, koji su se 70 godina čuvaju u depoima Istorijskog muzeja BIH u Sarajevu, a naslikali su ih najznačajniji bh. umjetnici/umjetnice iz perioda socijalističkog realizma od 1948. do 1953. godine.
Svi portreti izrađeni su sa jednim ciljem očuvanjem sjećanja i ličnosti heroja, a Irvinovci kažu da je naziv izložbe prosto nametnut činjenicom da su slike de facto portreti heroja iz depoa Istorijskog muzeja BiH.
– Naziv izložbe “Heroji” prosto duguje činjenice da su na slikama koje smo uramili u okviru postavke nalaze originalni portreti heroja Drugog svjetskog rata iz BIH, iz kolekcije Istorijskog muzeja BIH u Sarajevu – kaže Roman Uranjek.
Borut Vogelnik ističe da je izložba “Heroja” nastala iz šire ideje istorijske retrospektive socrealističkog umjetničkog nasljeđa BiH.
– U Sarajevu smo radili povodom incijative, koju je pokrenuo Mihael Fer, profesor istorije umjetnosti iz Njemačke u saradnji sa Asjom Mandić koja je dogovorila i našu saradnju sa Istorijskim muzejom Sarajevo. Početna ideja je bila istraživanje depoa Muzeja revolucije BiH i našeg rada na osnovu materijala koji tamo nađemo. Tu smo naletili na ovu kolekciju koja nas je bukvalno fascinirala brojnim relacijama na našu ličnu umjetničku perspektivu. Sa druge strane, mi smo imali probleme u Sloveniji tražeći socrealističke radove, koje de fakto nismo mogli pronaći, iako znamo da su bili slikani. U ovom slučaju imali smo korpus radova, koji je po državnoj direktivi personifikovao društvena zbivanja Drugog svjetskog rata kroz umjetnost– kaže Borut.
– Mi te slike koristimo kao “ready made” na koji stavljamo svoje specifične ramove, koje upotrebljavamo od početka našeg rada 1983. godine. Mi smo jednostavno izložili sve iz kolekcije portreta heroja koje smo dobili iz Muzeja, nekih 100 slika, nismo birali bolje ili lošije slike. Uzeli smo sve heroje, jer su nam bili važni oni, a ne slikari koji su ih stvarali. Lično smatram da je borba protiv okupatora u Drugom svjetskom ratu svijetla strana istorije naroda regiona – kaže Miran Mohar.
Vogelnik dodaje da je izložba velikim djelom nadahnuta idejom žrtve pojedinca u ime više ideje.
– Velikim djelom naša nadahnuće dolazi iz želje da se ne zaboravi lična, privatna žrtva tih ljudi ugrađena u zajedničku želju za ostvarenjem novog, boljeg svijeta. Ideja novog rođenja, zaboravljenih heroja, koji su mnogi smrtno stradali još tokom rata, direktno se na neki način dotiče koncepta njemačkog filozofa Valtera Benjamina o stalnom ponavljanju istorije – jasan je Borut.
Izbor 29. novembra, kao datuma otvaranja izložbe, po riječima “irwinovaca” nije provakacija, nego samo splet okolnosti.
– Vjerovali ili ne, bazični interes ove izložbe je primarno formalan. Datum otvorenja je izbor MSURS, a mi smo se samo složili – kaže Miran Mohar.
(srpskainfo.com)
