Bosna i Hercegovina je zemlja u kojoj postoje radikalni islamisti, od kojih su neki svoja radikalna uvjerenja ispoljili do te mjere da su počinili najteža krivična djela koja su u nekoliko slučajeva okarakterisana i kao teroristički napadi.
Pored toga, mnogi od tih radikalnih islamista, koji su se kretali po BiH ili čak imali državljanstvo ove zemlje, učestvovali su u pripremama ili samim izvršenjima brojnih terorističkih napada širom svijeta. Svakako, ne treba ni zaboraviti činjenicu da je takvih radikalnih islamista bilo i u redovima takozvane Armije BiH, posebno u reonima oko Zenice i Ozrena u okviru odreda „El mudžahid“, gdje su počinili stravične zločine izvršavajući svoje rituale. Tim i takvim radikalnim islamistima su komandovali ili su njihove aktivnosti nadgledali i prećutno odobravali danas visokopozicionirani bošnjački političari.
Dokumentacija bezbjednosnih agencija u BiH koju ćemo objaviti u tri nastavka predstavlja svojevrsnu retrospektivu, odnosno hronologiju terorističkih akata u BiH u posljednjih dvije i po decenije.
Naime, sama ova retrospektiva nedvosmisleno govori o pozadini samih dešavanja u kojima neposredno učešće islamskog radikalnog faktora u svakom pojedinačno opisanom krivičnom djelu ukazuje na činjenicu da se metodologija stvaranja sukoba i incidenata koja je nekada bila karakteristična za Bliski istok, postepenom radikalizacijom društva, prenijela i na teritoriju BiH.
Stručnjaci iz oblasti bezbjednosti u BiH ističu da je iz svih tih razloga teško prognozirati dalji razvoj događaja na ovim prostorima, ali upozoravaju da ako se ne spriječi dalja islamska radikalizacija bh. društva, problem terorizma će i dalje biti prisutan na ovim područjima, u sve većem obimu. Prema njihovim riječima, vrlo je teško izdvojiti sve događaje u BiH koji imaju obilježja terorizma ili radikalizma, ali iako svi nisu zvanično okvalifikovani kao teroristički akti sasvim je izvjesno da iza većine tih događaja stoje islamski ekstremisti i njihova ideologija, odnosno motivi povezani sa takvom ideologijom. Jer, mnoga djela su počinjena iz mržnje, ali imaju neke od elemenata terorizma.
U prvom dijelu ovog serijala donosimo pregled krivičnih djela koja se se dogodila u BiH do 2000. godine, a koja su imala obilježja terorizma ili radikalizma, odnosno koja su imala dodirne tačke sa terorizmom i ekstremizmom. Zanimljivo je da mete tih radikalnih islamista u posmatranom periodu do 2000. godine nisu bili Srbi, već isključivo Hrvati. Dakle, odmah po završetku ratnih sukoba u BiH, terorističke aktivnosti u BiH su uzele maha, a to je bilo i očekivano imajući u vidu da je u redovima takozvane Armije BiH bilo mudžahedina koji su prema dostupnim informacijama činili brojna zvjerstva. U ovom serijalu donosimo detalje o šest terorističkih napada i teških krivičnih djela koji su povezani sa terorizmom u periodu od kraja rata do 2000. godine.
* Prvi takav događaj evidentiran je 15. februara 1997. godine u mjestu Paklarevo u opštini Travnik kada je ubijen povratnik u to mjesto Fabijan Babić. Potvrđeno je da su u vezu sa izvršenjem ovog krivičnog djela dovođene vehabije, bivši pripadnici odreda „El mudžahid“, ali ovaj slučaj nikada nije rasvijetljen, niti je dobio svoj epilog na sudu.
* Samo pola godine kasnije, 30. avgusta 1997. godine u mjestu Turbe, takođe u opštini Travnik ubijeni su Luka i Pero Jezerčić, koji su bili povratnici u to mjesto. Kao i u prethodnom slučaju, u vezu sa ovim krivičnim djelom dovode se vehabije, bivši pripadnici odreda „El mudžahid“. Interesantno je da je i u ovom krivičnom djelu korišteno oružje identičnih karakteristika kao u slučaju ubistva povratnika Fabijana Babića u Paklarevu. Ni ovaj slučaj nije dobio svoj sudski epilog.
* Desetak dana kasnije, 10. septembra 1997. goidine u podmetanju eksplozivne naprave pod vozilo i nakon ispaljenog projektila iz ručnog raketnog bacača na porodičnu kuću teže je povrijeđen Krešimir Zelić iz mjesta Ćurčića Lug u opštini Bugojno. Za ovo krivično djelo osuđene su vehabije, pripadnici odreda „El mudžahid“ Hidajet Begović i Mesud Jašarević na po tri godine zatvora.
* Iste godine, 26. oktobra 1997, opet u mjestu Turbe u opštini Travnik u porodičnoj kući ubijen je Ivica Domić, a ranjeni su njegov otac Ante i brat Zoran. I za ovaj slučaj su postojala saznanja bezbjednosnih agencija da iza njih stoje bivši pripadnici odreda „El mudžahid“, ali slučaj nikada nije formalno okončan.
*Nepun mjesec kasnije, 18. novembra 1997. godine, dogodio se najrazorniji teroristički akt u BiH u poslijeratnom periodu a to je aktiviranje auto bombe u zapadnom dijelu Mostara. Ogromna količina eksploziva smještena u automobil, aktivirana sporogorećim upaljačem, eksplodirala je povrijedivši 36 ljudi, uništeno je 120 stanova i otprilike isto toliko vozila, ostavivši iza sebe krater u asfaltu prečnika dva metra i dubine metar. Ovaj put se nije mogao negirati terorizam, pa je ovaj događaj tako i kvalifikovan. Za to krivično djelo pravosnažno su osuđeni za terorizam bili opet bivši pripadnici odreda „El mudžahid“ Ali Ahmed Ali Hamad na osam godina zatvora, Nebil Al Hila na pet godina zatvora, dok je Ahmed Zuhair osuđen na 10 godina zatvora i potraga za njim još uvijek traje. Nažalost, ovaj događaj je vrlo brzo zaboravljen i nikada nije dobio adekvatnu medijsku pažnju, niti političku i svaku drugu vrstu osude, kakvu svakako zavređuje.
* 16. marta 1999. godine u Alipašinoj ulici u naselju Ciglane u Sarajevu podmetnuta je eksplozivna naprava pod službeno vozilo zamjenika ministra unutrašnjih poslova Federacije BiH Joze Leutara, koji je od zadobijenih povreda preminuo nekoliko dana kasnije u Kliničkom centru Sarajevo. Ovaj događaj ni do dan danas nije rasvijetljen. U to vrijeme postojale su informacije da se u vezu sa potencijalnim izvršiocima dovode radikalni islamisti, ali u vezi s ovim slučajem ni do danas nije mnogo urađeno.
Dakle, svi ovi navedeni događaji su klasični primjeri metodologije zastrašivanja i stvaranja tenzija kroz teror nad stanovništvom, čime su se stekli uslovi da takva djela budu tretirana kao teroristički akti. Međutim, politička podrška islamistima koji su stajali iza gore pobrojanih krivičnih djela bila je presudna da se neki od tih događaja ne tretiraju kao teroristički akti i time im je u značajnoj mjeri umanjena važnost.
Uz sve ove neriješene događaje, posebno na područjima oko Travnika, treba imati na umu da je u to vrijeme tajna bošnjačka policija – AID imala sjedište u zgradi Policijske uprave Travnik, a zloglasna Aktivna muslimanska omladina je imala sjedište u zgradi sa druge strane glavne travničke ulice. (nastaviće se)
