PIŠE: Muharem Bazdulj
U široko rasprostranjenim urbanim mitovima novog vremena, o januaru se obično govori kao o najdužem i najdepresivnijem mjesecu. Objektivno govoreći, on jeste najduži, samo što tu titulu ne nosi sam, nego je dijeli sa još šest drugih mjeseci. Ipak, mnogi će reći da se na subjektivnom i psihološkom nivou većini ljudi čini kako je januar duži od marta, maja, jula, augusta, oktobra ili decembra. Taj utisak ima, naravno, veze sa pomenutom “depresivnošću” januara koja je opet posljedica činjenice da je riječ o pravom zimskom mjesecu, kad su temperature niske i dani kratki, a još se zbog euforije oko novogodišnje noći i uobičajenog antiklimaksa dan-dva kasnije tu upliću i neki dodatni razlozi.
Mnogo toga se dogodilo u svijetu u januaru koji smo upravo ostavili iza sebe: od atentata na Qasema Soleimanija do helikopterske nesreće u kojoj je poginuo Kobe Bryant, jedan od najboljih igrača u historiji košarke. Ipak, u kontekstu opšte globalne historije, događaj koji će vjerovatno ostaviti najdublji trag jest definitivni izlazak Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Sjeverne Irske iz punopravnog članstva Evropske unije.
Referendum o izlasku Ujedinjenog Kraljevstva iz EU dogodio se 23. juna 2016. godine. Suprotno većini očekivanja, narod je donio odluku o napuštanju Evropske unije. Rezultat je bio tijesan: 51,9 procenata za i 48,1 procenat protiv. Izlaznost je bila visoka: nešto više od 72 posto, pa je razlika u apsolutnim brojevima ipak bila signifikantna iznosivši oko milion i tri stotine hiljada glasova. U prvi mah i London i Bruxelles su bili zbunjeni. Dio establišmenta i u Britaniji i u Evropi kao da je tražio način da se zaobiđe referendumska odluka i da sve ostane kao što je i bilo. Ipak, kako je vrijeme prolazilo, neopozivost odluke je prihvaćena.
U Londonu je Brexit postao i topos razdvajanja između torijevaca i laburista s jedne, dok je unutar torijevaca borba za moć unutar partije postala borba različitih planova provođenja Brexita. Dugoročno se u tome najbolje snašao Boris Johnson, pa će on ostati upisan u historiju kao premijer koji je Ujedinjeno Kraljevstvo izveo iz Evropske unije. Još je prerano da se kaže da li će njegovo mjesto u historiji biti okarakterisano kao pozitivno ili negativno. S druge strane, najjači lideri zemalja članica EU, prvenstveno Francuske, kao da su shvatili da srednjoročno i dugoročno Uniji zapravo odgovara britanski izlazak. Najprije, London je sve vrijeme bio “jednom nogom tu, drugom prema izlazu” ne prihvatajući ni Schengen ni zajedničku valutu. Takođe, u geopolitičkim pitanjima, Ujedinjeno Kraljevstvo je po pravilu bivalo vjerniji partner SAD-u, nego svojim evropskim partnerima. Naposljetku, izlazak Londona pruža priliku osovini Pariz-Berlin oko koje je izvorno i nastala Evropska unija da pokrene novi momentum čvršće integracije.
Šest i po godina Evropska unija je bila “Klub 27”: od prvog januara 2007, kad su Bugarska i Rumunija postale članice, pa do prvog jula 2013, kad je Hrvatska postala članica. “Klub 28” trajao je mjesec duže: od prvog jula 2013. do 31. januara 2020, šest godina i sedam mjeseci. Ljubitelji brojeva i numerologije u to bi lako mogli da učitavaju razna značenja. Ono što je činjenica, međutim, jest da je EU ponovo “Klub 27” i da je vrlo neizvjesno kad će se to promijeniti. Što je najgore, nezahvalno je čak prognozirati u kom pravcu to može da se promijeni: da li će se prije desiti da izađe još neka zemlja pa da dobijemo “Klub 26” ili će neka zemlja da bude primljena pa da dobijemo “Klub 28” ili će istovremeno biti primljene 2 ili 3 zemlje što bi nas vodilo ka “Klubu 29”, odnosno “Klubu 30”. Dosad se uglavnom kalkulisalo koja od zapadnobalkanskih zemalja ima najveće šanse da prva uđe u EU, da li je to Crna Gora, Srbija ili eventualno Sjeverna Makedonija, odnosno je li možda plan da dvije od ove tri zemlje uđu paralelno, a sada se sve više potencira mogućnost da se Škotska najprije odvoji od Ujedinjenog Kraljevstva, a zatim kao nezavisna i samostalna država postane članica Evropske unije.
Iz (eks)jugoslovenske perspektive, zanimljiv je podatak da je Evropska unija prvi put izgubila jednu članicu u doba kad je njome, i to prvi put u historiji, predsjedavala Republika Hrvatska. Zbilo se to, rekosmo, 31. januara 2020. Tačno sedamdeset i četiri godine ranije, 31. januara 1946, u Beogradu je usvojen prvi ustav Federativne Narodne Republike Jugoslavije prema kojem je Jugoslavija definisana kao “savezna narodna država republikanskog oblika, zajednica ravnopravnih naroda koji su na osnovu prava na samoopredeljenje, uključujući pravo na otcepljenje, izrazili svoju volju da žive zajedno u federativnoj državi” koju je sačinjavalo šest republika, s tim što je Srbija u svom sastavu imala Autonomnu pokrajinu Vojvodinu i Autonomnu Kosovsko-metohijsku oblast. Na tragu ovog Ustava nastajali su i budući ustavi SFRJ, uključujući i onaj iz 1974, prema čijim odredbama su nekadašnje republike postale nezavisne države. Tako se, evo, trideset i prvi dan mjeseca januara ponovo upisao u historiju, a sve prave posljedice ovog događaja neće se vjerovatno znati ni za sedamdeset i četiri godine.
(Oslobođenje)
