Srpska pravoslavna crkva (SPC) i njen narod proslaviće osam vijekova crkvene samostalnost i pet vijekova srpske štampe i knjige, odnosno Goraždanske štamparije, pa će se povodom dva jubileja u Republici Srpskoj i svijetu nastojati pokazati život Srba i Crkve, i to u veličini dostojnoj najviših dometa evropske civilizacije, kaže direktor Republičkog sekretarijata za vjere Dragan Davidović.
Davidović je podsjetio da je Vlada Republike Srpske u avgustu 2018. godine usvojila projektat obilježavanja jubileja čiji nosilac je Republički sekretarijat za vjere.
“Mi smo ovaj projekat već započeli izložbom fresaka sa Kosova i Metohije koja je u okviru obilježavanja Dana Republike – 9. januara postavljena u Galeriji Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske i koja će biti otvorena do marta. Izradili smo i logo, čiji je autor akademik Milivoje Unković, koji će kao prepoznatljiv vizuelni simbol pratiti obilježavanje jubileja, odnosno sve manifestacije i sva kapitalna izdanja koja će biti štampana”, rekao je Davidović Srni.
On je naveo da će jubilej biti obilježen nizom manifestacija i skupova, uključujući i četiri velika naučna skupa u Bijeljini, Trebinju, Istočnom Sarajevu i Banjaluci koji će osvjetliti dubinu istorijskog prožimanja srpskog naroda i Crkve, uspone i padove u istorijskim procesima, međusobni uticaj na identitet i samosvijest, ali i uticaj Crkve na nauku, kulturu, prosvjetu i školstvo.
Prema njegovim riječima, u Andrićgradu je planirano otvaranje izložbe posvećene srpskoj knjizi i srpskoj štampi, jer će ove godine biti proslavljen još jedan veliki jubilej – 500 godina srpske štampe i srpske knjige – Goraždanska štamparija 1519-1523.
Davidović kaže da će u nekoliko gradova Srpske pokazati impozantno blago riznice Stare crkve u Sarajevu, te da se vode pregovori sa Istorijskim muzejom Srbije o otvaranju velike multimedijalne izložbe o Svetom Savi, koja će, najvjerovatnije, biti postavljena u jesen u Banjaluci, a potom i u drugim gradovima.
“Posebno je važno da je projektom planirana restauracija i konzervacija pravoslavnih ikona i starih srpskih rukopisnih i štampanih knjiga, te njihova digitalizacija i naučna obrada. Tu je i prezentacija srpske kulturne baštine putem monografija, medijske prezentacije i stalnih muzejskih postavki SPC”, istakao je Davidović.
Prema njegovim riječima, planiran je i završetak radova u muzejima u manastirima Žitomislić i Gomionica, eparhijskim muzejima u Bijeljini i Trebinju i Muzeju srpske štampe i srpske knjige u porti Crkve Svetog Đorđa u Novom Goraždu.
“Kapitalnim projektom zaštite pokretne kulturno-istorijske baštine srpskog naroda i njegove crkve, prije svega, ikona i starih knjiga, obilježavanju samostalnosti SPC biće dat poseban pečat i dokaz o sopstvenoj samosvijesti i odgovornosti prema precima i budućim pokoljenjima”, poručio je Davidović.
Na pitanje da li je projektom predviđena centralna manifestacija u okviru proslave 800 godina samostalnosti SPC, Davidović je rekao da će preciznu razradu projekta donijeti crkveno-državni odbor koji bi trebalo da bude formiran.
“Obilježavanje bi trebalo da pratimo svi. Pozvaćemo našu kulturnu i naučnu zajednicu da se uključi i podari svoj doprinos jubileju kroz organizovanje naučnih skupova, postavljanje izložbi ili izvođenje pozorišnih predstava. Jubilej će pratiti koncerti, tematska predavanja i izložbe”, naveo je Davidović.
Prema njegovim riječima, filozofski i filološki fakulteti u Banjaluci i Istočnom Sarajevu, Bogoslovski fakultet u Foči, Akademija umjetnosti u Banjaluci, Muzička akademija u Istočnom Sarajevu i Likovna akademija u Trebinju moći da učestvuju naučnoistraživačkim projektima i umjetničkim stvaralaštvom posvećenim jubileju.
Govoreći o štampanju kapitalnih izdanja, Davidović je napomenuo da je konkurs za izdavačku djelatnost Ministarstva prosvjete i kulture Srpske potrebno prilagoditi obilježavanju osam vijekova SPC.
On je istakao da će biti štampana i naučna djela, fotomonografije iz oblasti kulturno-istorijske baštine, reprint izdanja, fototipska izdanja i slični sadržaji.
“Planiramo reprint izdanje čiji je autor Zdravko Kajmaković, Srpsko kulturno i prosvjetno društvo `Prosvjeta` je ponudila doktorsku disertaciju Biljane Samardžić o Goraždanskoj štampariji, počinju pripreme za fotomonografije o manastiru Gomionica, dok Hercegovci priremaju petotomni izdavački poduhvat unutar koga će biti objavljen i šematizam i istorija eparhije”, kaže Davidović
On je istakao da društvo nastavnika srpskog jezika i književnosti Republike Srpske priprema za juni naučni skup o temi “Srpsko pisano nasljeđe i istorija srednjovjekovne Bosne i Huma”, dodavši da će biti pružena podrška i bogoslužbenim djelatnostima, crkveno-narodnim saborima i svečanim akademijama.
“Sabor SPC je 2016. godine donio odluku da se što prije počne sa pripremama za proslavu 800 godina samostalnosti SPC, u saradnji sa organima Srbije i Republike Srpske i sa svim relevantnim naučnim i kulturnim institucijama srpskog naroda. Naravno tu je i neizostavna uloga medija da bi ova dva velika jubileja dobila onu pažnju i publicitet kakav zaslužuju”, naglasio je Davidović.
Srpska crkva autokeflanost je stekla 1219. godine, a njen prvi autokefalni srpski arhiepiskop je Sveti Sava.
Goraždanska štamparija postojala je od 1519. do 1523. godine. Bila je prva srpska štamparija pokrenuta tokom turske vladavine i druga štamparija na Balkanu.
(Srna)
