Organi uprave u Bosni i Hercegovini, Republici Srpskoj, ali i na cijelom prostoru nekadašnje Jugoslavije uglavnom su trom i nefleksibilan sistem koji nije prilagodljiv promjenama koje su karakteristične za 21. vijek i novu eru, ocjenjuju stručnjaci.
Naime, digitalizacija i komunikacione tehnologije predstavljaju jedan od temelja četvrte industrijske revolucije. Jedna od karakteristika te revolucije je integracija realnog i virtuelnog svijeta bazirana na računarskim tehnologijama i protoku i pohrani velike količine informacija.
“Može se konstatovati da su procesi koji se dešavaju u organima uprave u BiH na nivou onoga što se globalno naziva treća industrijska revolucija, odnosno još se uprava traži na nivu efikasnog korišćenja informacionih tehnologija kao podršci svojim poslovnim procesima”, kažu u Udruženju ekonomista SWOT RS.
Dodaju kako moderna uprava mora da bude servis za građane i poslovnu zajednicu i treba da garantuje vladavinu prava, uređen sistem i rad u konkurentnom poslovnom okruženju, iz čega se stvaraju uslovi za razvoj inovativnog i modernog društva.
“Ako se ima u vidu okruženje u kome posluje privreda RS i BiH potpuno je jasno da uprava mora stvoriti iste ili slične uslove za građane i poslovne subjekte kao što važe na konkurentnim tržištima, a kako bi se omogućio razvoj i krenulo ka opštem blagostanju”, kažu u ovom udruženju.
Inače, o ovoj problematici će se raspravljati i na predstojećem “Jahorina ekonomskom forumu”, koji se održava 23. i 24. aprila i koji organizuje SWOT RS, a pod pokroviteljstvom predsjednika Republike Srpske.
I sam forum se održava pod nazivom “Ekonomija novog doba – Inovacije, digitalizacija i komunikacione tehnologije kao baza ekonomskog razvoja”, što govori kako je to jedna od centralnih tema skupa.
Siniša Macan, ekspert za bezbjednost IT sistema i e-Upravu, smatra kako se u procesu digitalizacije uradilo puno posla u posljednjih 10 do 15 godina, te da postoji mnogo više urađenog nego što se to zaista vidi.
“Postoji dosta informacionih sistema koji su uspostavljeni, ali usluge nisu dostupne građanima i poslovnoj zajednici. Mora se raditi na tome da se optimizuju unutrašnji procesi unutar organa uprave, tj. da oni efikasno obavljaju svoje poslove i da to što prikupe u elektronskom obliku postane dostupno građanima, a da institucije međusobno razmjenjuju više podataka. Mora se raditi i na uspostavi usluga povjerenja i sigurnoj autentikaciji korisnika u skladu sa eIDAS regulativom. Konačno, posebno je bitno da usluge budu dostupne poslovnoj zajednici zbog konkurentnog nastupa na EU tržištu”, kaže Macan.
Problem vidi u zaštiti ličnih podataka i procedurama koje definišu tu oblast.
Naime, prema njegovim riječima, domaća zakonska regulativa o zaštiti ličnih podataka nije prilagođena evropskoj, što je jedan od nedostataka na putu napretka ka digitalizaciji i stvaranju elektronske uprave.
“Zakonska regulativa u BiH još nije prilagođena GDPR opštoj regulativi o zaštiti ličnih podataka Evropske unije, koja se primjenjuje od prošle godine. Tu se mnogo šire definiše lični podatak. On više nije samo ime i prezime. Tu se kao lični podatak smatra i IP adresa i brojne druge tehničke stvari. Posebno se privreda mora prilagoditi ovoj regulativi, jer su predviđene velike kazne ukoliko kompanije iz BiH posluju na teritoriji EU”, kaže Macan.
Prema njegovom mišljenju, drugi problem koji nas koči na ovom putu je nedostatak stručnjaka na tržištu rada.
“IT struka je mnogo plaćenija u privatnom sektoru nego u državnoj upravi i zbog toga se počeo vršiti prelaz ljudi iz uprave u privatne firme i inostranstvo. Uprava će sigurno morati da uradi nešto da se plate povećaju za IT stručnjake i da se na taj način privuče više stručne snage”, rekao je on.
