Pripadnici rezervne jedinice MUP-a Hrvatske, kojom je komandovao Tomislav Merčep, u Zagrebu su 7. decembra 1991. godine ubili Mihajla Zeca (38), njegovu suprugu Mariju (36) i njihovu kćerku Aleksandru (12).
Po Merčepovom naređenju, Miro Bajramović je naredio pripadnicima jedinice Igoru Mikoli, Siniši Rimcu, Nebojši Hodaku i Snježani Živanović da privedu Srbina Mihajla Zeca zbog navodnih veza sa krajiškim Srbima.
Kako navodi Dokumentaciono-informativni centar „Veritas”, prilikom privođenja, uveče oko 23 sata, ispred njegove kuće u Poljaničkoj ulici na Trešnjevci, ubio ga je Siniša Rimac, navodno u pokušaju bega. Nakon Mihajlove likvidacije, Munib Suljić se vratio u Mihajlovu kuću, odakle je izveo njegovu ženu Mariju i njihovu kćer Aleksandru, prenosi Tanjug.
Najprije ih je odveo u hotel „Panorama”, a odatle na Sljeme gde ih je pobio iz vatrenog oružja, a nakon toga naredio ostalim pripadnicima jedinice da leševe bace u jamu za smeće i zatrpaju, navodi „Veritas”.
Nekoliko dana posle likvidacije, njihove leševe je pronašao Marijin brat Zlatko Mesić, i sam pripadnik MUP-a Hrvatske. Aleksandrina sestra Gordana i brat Dušan, uspeli su da prežive, jer su se posakrivali po kući i tako promakli ubicama.
Ubice porodice Zec su ubrzo pronađene i uhapšene. U pretkrivičnom postupku priznali su ubistva i odveli policiju na mesto gde su pokopali žrtve.
Za delo za koje su bili prijavljeni pre saslušanja nije bilo predviđeno obavezno prisustvo branioca u pretkrivičnom postupku.
Po rasvetljavanju zločina, delo je prekvalifikovano, a počinioci se, po savetu advokata, u istrazi branili ćutanjem, zbog čega se prethodni iskazi kao nezakoniti izuzimaju iz spisa, a postupak se obustavlja „u nedostatku dokaza”, podseća „Veritas”.
Hrvatska vlada je, pod pritiskom međunarodne zajednice, u aprilu 2004, donela odluku da deci ubijenih Mihajla i Marije Zec, Gordani i Dušanu, dodeli iznos od 200.000 evra, kao pomoć za podmirenje dotadašnjih troškova života, jer su kao maloletna deca ostali bez roditelja i bez ikakvih sredstava za život.
Županijski sud u Zagrebu je u maju 2016. godine nepravosnažno osudio Tomislava Merčepa, tadašnjeg komandanta rezervne jedinice MUP-a Hrvatske stacionirane u Pakračkoj Poljani i na zagrebačkom velesajmu i savetnika u istom ministarstvu, na pet godina i šest meseci zatvora, zbog toga što „nije sprečio sebi podređene da vrše nezakonita hapšenja, zlostavljanja i ubijanja 31 civila dovedenih iz Zagreba, Kutine, Ribnjaka, Janje Lipe, Bujavice, Međurića, Zbjegovače i Pakračke Poljane, od kojih je 23 usmrćeno”.
Iz činjeničnog opisa presude izostavljeno je 20 žrtava za koje se nije moglo utvrditi ko ih je hapsio i likvidirao. Među ubijenima su navedena i imena Mihajla, Gordane i Aleksandre Zec.
Presudom iz februara 2017. Vrhovni sud je preinačio prvostepenu presudu tako što mu je povećao kaznu na sedam godina zatvora, koju, umesto u zatvorskoj ćeliji, povremeno „izdržava” u elitnoj banji Krapinske toplice.
U spomen na stradanje dvanaestogodišnje srpske djevojčice, hrvatski reditelj Oliver Frljić i dramaturg Marin Blažević napravili su pozorišnu predstavu „Aleksandra Zec”, posvećenu, kako rekoše autori, svakom detetu, žrtvi rata, čija premijera je bila 2014. u Rijeci.
Prošle godine pojavio se i dokumentarni film, takođe hrvatskog autora Nebojše Slijepčevića, koji prati pripreme i probe za pozorišnu predstavu „Aleksandra Zec”, koji se bavi temama nacionalizma i ksenofobije, odnosno promatra uticaj hrvatskog društva i javnog diskursa na živote prvenstveno dece srpske nacionalnosti, koja su rođena u Hrvatskoj godinama nakon završetka rata.
“Documenta” i SNV održali komemoraciju
Centar za suočavanje s prošlošću Documenta i Srpsko narodno vijeće (SNV) održali su danas komemoraciju za Mariju, Aleksandru i Mihajla Zeca koji su ubijeni na današnji datum u večernjim satima 1991. te su najavili da će od gradskih vlasti tražiti imenovanje zagrebačkog trga ili ulice po 12-godišnjoj Aleksandri.
Biće, kako su rekli, ustrajni u tome da Aleksandra Zec dobije svoj trg ili ulicu do 30. godišnjice ubistva, tj. do 7. decembra 2021.
Takođe će od gradskih vlasti tražiti da se mjesto ubistva Aleksandre i Marije Zec, planinarski dom Adolfovac na Sljemenu, očisti, da se postave klupice, uredi i označi šetnica na sljemenskoj cesti te da se postavi spomen-ploča.
Aleksandra, Marija i Mihajlo pokopani su u Gornjoj Dragotinji, pokraj Prijedora, rodnom mjestu Mihajla Zeca.
Jedan od inicijatora komemoracije, novinar i urednik portala Autograf Drago Pilsel poručio je da je “epizoda njihova ubistva jedno od najsramotnijih poglavlja novije hrvatske istorije”.
“Neki od ubica su kasnije napredovali u karijeri te čak bili odlikovani od tadašnjeg predsjednika Republike Franje Tuđmana, a to dovodi u pitanje obrambeni karakter Domovinskog rata”, ustvrdio je Pilsel na komemoraciji.
Voditelj Documente Vesna Teršelič upitala je političare i hrvatske građane “hoće li znati i pamtiti, ne samo žrtve Domovinskog rata, za koje sabor donosi poseban datum u kalendaru, nego hoće li se pamtiti i sva djeca, njih više od 400, ubijena u Domovinskom ratu”.
U ime SNV-a govorio je Saša Milošević koji je istakao da je period 90-ih godina bilo, ne samo slavni period već i vrlo tužan, crn, tragičan i sramotan period hrvatske istorije.
Predstavnici Documente i SNV-a postavili su vijenac i zapalili tri svijeće, građani su stavljali ruže te je održana minuta šutnje.
Na komemoraciji su bili i Zoran Pusić u ime Antifašističke lige i Građanskog odbora za ljudska prava te predsjednik SNV-a i saborski zastupnik Milorad Pupovac.
(Tanjug, index.hr)
