Politički analitičar Dragomir Anđelković ocijenio je da po pitanju Kosova i Metohije minimum ispod koga Srbija ne treba da ide morao bi da bude višeslojan, što u prvom redu znači da je status dijela Kosova i Metohije ponuđenog Albancima, koji bi poslije svestrane debate i analize bio preciznije definisan, potrebno povezati sa statusom Republike Srpske.
“Rešenje koje Srbija ponudi ili prihvati za Kosovo i Metohiju, uz uslov da se definiše ili usaglasi sa Banjalukom, može se implementirati samo ako bude i kada bude analogno rešenje izdejstvovano za Srpsku”, ističe Anđelković, napominjući da je Srbija dužna da jednako brine i o budućnosti Srpske i Srba u regionu koliko i o sebi.
Što se tiče sjevera Kosova, Anđelković navodi da bi on apriori bio tretiran kao ma koji drugi dio Srbije pod jurisdikcijom Beograda.
“Realnost je da ga Srbi drže kao što i sva tri konstitutivna naroda u BiH u praksi kontrolišu svoje delove te složene zajednice, a Albanci veći deo Kosova i Metohije (ali nemaju mogućnost da na međunarodnom planu jednostrano zaokruže svoj separatistički projekat)”, pojašnjava Anđelković za beogradske medije.
Drugo, ističe ovaj politički analitičar, najvažniji srpski manastiri koji se nalaze u albanskom okruženju dobili bi eksteritorijalan status, a monasi i drugi njihovi žitelji imunitet i najviši stepen zaštite.
“Nije realno (iako bi bilo primereno) da u slučaju usvajanja radikalnog rešenja za veći deo Kosova i Metohije (i istog za Republiku Srpsku), za njih izdejstvujemo status po uzoru na Lateranski ugovor (1929) zaključen između Italije i takozvane Svete Stolice, ali ne vidim zašto u igri ne bi bio, naravno korigovan, paket (personalno proširen, izmenjen i osavremenjen, a bez finansijskih odredaba) prava koji je Vatikan dobio od Italije ‘Garantnim zakonom’ iz 1871”, navodi Anđelković.
On je dodao da se podrazumijeva da iza tog segmenta rješenja, vojno-politički i na druge načine, a s ciljem njegove nepovredivosti, svakako mora da stane “klub” velikih sila.
“Konačno, treći nivo predloženog rešenja se odnosi na prava nekada konstitutivnih jugoslovenskih naroda u državama nastalim raspadom Jugoslavije u kojima su sada manjine ili bi razdruživanjem BiH i (re) definisanjem statusa Kosova i Metohije to postali”, navodi Anđelković.
On napominje da bi svi ti narodi imali najviši mogući stepen manjinskih prava koji postoji u nekoj od naprednih zemalja EU, uz dosljedno poštovanje prava – a to ni u jednoj državi regiona sada u potpunosti nije slučaj – na srazmjernu zastupljenost u javnim službama, organima državne vlasti i lokalne uprave.
“Tako bi bilo onemogućeno diskriminisanje (do svojevrsnog identitetskog genocida) kakvo se, primera radi, sada sprovodi nad Srbima u Crnoj Gori, ali i sve ono što pripadnici drugih naroda smatraju da je eventualno negativno, a pogađa ih u Srbiji”, pojašnjava Anđelković.
Prema njegovim riječima, radi izbjegavanja osjećanja da su na bilo koji način građani drugog reda, ali i u okviru cjelovitog rješenja sporova, Srbija bi sve rečeno trebalo da ponudi albanskoj i drugim nacionalnim manjinama na teritoriji koju kontroliše, insistirajući na istovjetnim pravima za Srbe u matičnim zemljama tih manjina.
“Ovaj predlog za razmišljanje polazi od stanja na terenu, ali i želje da se izbegnu sukobi. Ujedno, isključuje nacionalni mazohizam koji se vrlo često, iz nekog razloga, očekuje od Srba, pa se predložena rešenja neretko zasnivaju na našim jednostranim žrtvama”, naglasio je Anđelković.
On je zapitao zašto bi to prihvatali radi EU ili bilo čega drugoga, istakavši da realnost nije sinonim za kapitulaciju.
“Uostalom, bez dogovara s nama Brisel neće ni integrisati, niti trajno smiriti – što mu u sve turbulentnijim globalnim odnosima postaje bitno zbog stabilnosti same EU – naš region. A nama cilj mora da bude da uzimajući u obzir i to, na civilizovan način zaštitimo svoje interese, a ne da drugima olaškamo da ih ugroze”, zaključio je Anđelković.
(Srna)
