PIŠE: Milko Grmuša
U Republici Srpskoj trenutno postoji preko 60 lokalnih samouprava, odnosno opština i gradova. U posljednjih desetak godina formirano je nekoliko novih opština, iako je objektivno Srpsku napustilo u međuvremenu više desetina hiljada građana. Neke od tih opština, bez ljutnje, predstavljaju logički nonsens, budući da imaju stotinjak stanovnika (preteženo opštine sa predznakom “istočni”, poput Istočnog Drvara ili Istočnog Mostara.
Realno, na postojeći broj stanovnika, uz trenutne ekonomske kapacitete zemlje, Republici Srpskoj nije potrebno više od 30 opština i gradova. Postojeće lokalne samouprave, manje-više, postale su same sebi cilj, odnosno njihov smisao postojanja nije da budu servis građana koji u njima žive, već da crpe budžetska sredstva za plate zaposlenima u opštinskim/gradskim administracijama. Ostatak budžetskog novca odlazi, više ili manje direktno, uglavnom na projekte koje na namještenim tenderima dobijaju ljudi bliski lokalnim vlastima. Dakle, identična matrica kao i na višim nivoima vlasti.
Srpska treba pod hitno, dakle, novi Zakon o lokalnoj samoupravi koji bi, dakle, predvidio postojanje maksimalno 30 opština i gradova. Banjoj Luci, na primjer, treba u prvoj fazi dodati Čelinac i Laktaše. Bijeljini Lopare i Ugljevik. U Hercegovini treba da postoji četiri ili pet opština, jer tamo danas ne živi više od 40.000 ljudi. Čak je i to previše lokalnih samouprava, ali je to nužnost zbog specifične geografske raširenosti te regije. No, trenutno u Hercegovini egzistira trinaest lokalnih samouprava, što je uvreda zdravom razumu.
Dalje, potrebno je podići izborni cenzus za ulazak u sve parlamente u BiH sa sadašnja 3% na 5%. Razlozi su jasni, postojeće zakonsko rješenje omogućuje ulazak u parlamente mnoštvu minornih stranaka što samo stvara ambijent za klijentelizam i partijska zapošljavanja, uz nestabilnost političkog sistema.
Kompletan upravni sistem u Republici Srpskoj treba da bude digitalizovan. Ljudski faktor u upravi treba svesti na minimum, kao i nadležnosti uprave u ekonomiji. To će maksimalno smanjiti mogućnost korupcije, povećati transparentnost i olakšati ne samo preduzetničke ambicije građana, nego generalno ljekovito djelovati na stanje ljudskih prava i sloboda.
Obrazovni sistem mora biti izgrađen na tri osnovna načela: da osposobi mlade ljude da nešto rade i da žive od toga, da nauči mlade ljude da su društvena bića i da imaju odgovornost da učestvuju u društvenom životu, jer će u suprotnom drugi odlučivati o njima. Treće načelo, fundamentalno važno: treba nam obrazovni sistem koji će učiti ljude da teže sreći, koji će im pomoći da formiraju pozitivan mindset. Naši ljudi su duboko nesrećni, nikad nisu zadovoljni, naši ljudi su tužni i negativni. Zato nam treba obrazovanje bazirano na sreći, kako bismo gradili društvo sreće i prosperiteta.
