Posljednje majske padavine i sprečavanje većih poplava pokazale su da dobro planiranje i upravljanje akumulacijom HE Bočac, kao i konstantno mjerenje vodostaja Vrbasa i pritoka u relanom vremenu može dati rezultate.
Rezultat svega je tek osamnaest poplavljenih objekata na teritoriji Grada Banjaluka i minimalna materijalna šteta u odnosu na katastrofalne poplave 2014. godine. Jasno je i da su padavine bilo znatno manje, ali je poplava u maju 2019. godine pokazala da se ipak ulagalo i ulaže u sistem zaštita od poplava u slivu rijeke Vrbas i pritokama.
Opšti je utisak, naprimjer, da novoizgrađeni nasip i uređenje korita rijeke Vrbanje, kao i izgradnja novog mosta sa boljim protokom spasili Čelinac od većih poplava.
Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju u Vladi Republike Srpske u saradnji sa UNDP-om BiH posljednjih godina implementiralo je projekat “Integrisanje klimatskih promjena u smanjenje rizika od poplava u slivu rijeke Vrbas”. Riječ je projektu od pet miliona dolara donatorskih sredstava koji je finasirao Globalni fond za zaštiu životne sredine (GEF).
Kroz projekat je finasirano, između ostalog, i uspostavljanje mreže 20 padavinskih, dvije meteorološke i šest hidroloških automatskih stanica. Instalacijom opreme za mjerenje hidrometeoroloških parametara u slivu rijeke Vrbas omogćilo se mjerenje vodostaja, protoka vode, padavina i drugih hidrometeoroloških parametara u realnom vremenu. Vrijednost instalirane opreme je oko 500.000,00 KM i od 2015. godine od kad je u funkciji stručnjacima Hidro-meteorloškog zavoda Republike Srpske kao i cjelokupnoj javnosti u realnom vremenu dostupni su podaci vodostaja Vrbasa i pritoka na dvadesetak lokacija.
Uspostavljanje mreže hidrometeoroloških stanica u slivu rijeke Vrbas, te usklađivanje i centralizacija hidrometrijske baze podataka unutar hidrometeoroloških zavoda čine osnovu sistema za prognoziranje poplava i pravovremeno upozoravanje na poplave u slivu rijeke Vrbas, što se u praksi pokazalo prije dvadesetak dana.
U sklopu projekta izrađena je i mapa opasnosti i mape rizika od poplava, urađen je model osjetljivosti na razvoj bujičnih poplava sa katastrom bujičnih vodotoka i kartom erozije za sliv Vrbasa.
Jedinice civilne zaštite su opremljene sa 168 radio stanica i 8 digitalizovanih sirena i 3 radio releja. Te sirene su se prvi put u relanoj situaciju prijetenje od katastrofe nedvano oglasile u Čelincu i dijelovima Lakatša.
U finalnoj fazi je izrada Sistema prognoziranja poplava i ranog upozoravanja koji će dati prognozu vodostaja i plavnih linija. Takođe, pripremljen je i Nacrt Plana upravljanja poplavnim rizikom za sliv Vrbasa. Plan daje pregled svih hitnih, kratkoročnih i dugoročnih mjera za smanjenje poplavnog rizika uključujući i lokacije za moguće intervencije za smanjenje rizika od bujičnih poplava.
Sve navedene investicije omogućile su uspostavljanje sistema komunikaciju u slivu Vrbasa za slučaj prirodnih i drugih katastrofa, dok će sistem koji je u završnoj fazi omogućiti prognoziranje i rano upozoravanje na poplave. Ukupno je u uspostavljanje komunikacije i prognozni sistem uloženo više od 2,300,000.00 KM, a sistem se prvi put pokazao na djelu ove godine.
Kroz projekat je urađeno i niz manjih infrastrukturnih radova na potocima i pritokama rijeke Vrbas. Implementiran je 21 projekat vrijednosti od tri miliona i sto hiljada maraka. Tako su uređeni vodotoci i obale, učvršćeni postojeći i izgrađeni novi nasipi na manjim potocima na teritoriji svih opština u slivu rijeke Vrbas.
(ATV)
