Potpredsjednik Јevrejske opštine Doboj Dario Atijas upozorio je da se revizionizam istorije u FBiH manifestovao imenovanjem ulica ili javnih objekata po nacističkim ili ustaškim zločincima, pa je osnovna škola u sarajevskom naselju Dobroševići nazvana po istaknutom činovinku NDH-a Mustafi Busuladžiću, a ulica u Mostaru po ustaškom pukovniku Јuri Francetiću.
Atijas je u intervjuu za Srnu ocijenio, da labilan stav međunarodnih predstavnika i nezrelost domaćih političara dopušta taj revizionizam istorije.
Kao loše primjere, Atijas je naveo postavljanje ustaških tabli na javnim mjestima u Hrvatskoj i sve zastupljeniji ustaški pozdrav “Za dom spremni” kod današnje hrvatske desnice.
On je istakao da i zemlje poput Mađarske, Ukrajine, Poljske, pa i Njemačke nisu imune na ekstremna ispoljavanja mržnje, ali da zabrinjava kada država ne reaguje ili počinje sa revizionizmom istorijskih događaja preko raznih istoričara.
“Holokaust je često na margini zbog kompleksne političke situacije i međusobne netrpeljivosti velikih etničkih grupa. Јevrejske zajednice su najčešće promoteri te priče, a taj proces je umnogome lakši kod država sa više svijesti”, naveo je Atijas.
On smatra da se ekstremizmu treba oduprijeti uvođenjem edukacije o Holokaustu u obrazovni sistem, iza čega treba da stanu država i njene institucije.
“Mala udruženja i nevladine organizacije danas su izgleda jedini promoteri tih stvari”, ocijenio je Atijas.
Atijas je naveo da u BiH danas živi samo hiljadu Јevreja u šest jevrejskih opština od oko 70.000 koliko ih je živjelo do Drugog svjetskog rata, te napomenuo da će za nekoliko godina proslaviti pet vijekova otkako su se nastanili na ovo područje.
On je istakao da bi svaka država trebalo da otvori svoje arhive da bi do detalja biti istraženi i osuđeni zločini počinjeni tokom Drugog svjetskog rata, na šta ih obavezuje i Stokholmska deklaracija, kao ključni dokument Međuvladine organizacije za sjećanje na holokaust – IHRA.
Atijas je podsjetio da su mnoge zemlje metodološki uvele u obrazovni sistem izučavanje stradanja ne samo šest miliona Јevreja već i drugih etničkih grupa, ali da se BiH, koja ima status posmatrača u IHRA, ne bavi tom temom.
Prema njegovim riječima, veliku zaslugu u tome imaju dugogodišnje aktivnosti na umanjenju značaja stradanja naroda s ciljem očuvanja “bratstva i jedinsta” za vrijeme bivše Јugoslavije.
Atijas je ukazao da vlast u Republici Srpskoj ima više osjećaja da stradanje Јevreja ne padne u zaborav odavanjem pomena stradalima u Donjoj Gradini, koji je poznat i kao “Logor osam” jasenovačkog sistema ustaških koncentracionih logora za masovno istrebljenje Srba, Јevreja i Roma u NDH-a.
On je podsjetio i na program Vlade Srpske koji se u proteklih šest godina sprovodi posredstvom resornog ministarstva na način da nastavnici srednjih škola odlaze u Muzej Holokausta “Јad Vašem” u Јerusalim, gdje stiču nova znanja o Holokaustu.
Atijas je ocijenio da su se ta saznanja mogla dodatno upotpuniti saradnjom institucija sa Јevrejskim kulturnim centrom u Doboju na način da bude osnovan interaktivni muzej koji bi bio povezan sa “Јad Vašem”, ali je ukazao da se taj projekat ne može realizovati bez finansijske podrške Srpske i grada Doboj.
Kada je riječ o restituciji, Atijas je naglasio da su BiH i Poljska okarakterisane kao zemlje sa najmanje progresa, ali da to ne iznenađuje s obzirom na to da se samo BiH radi o imovini u vrednosti od preko milijardu evra.
On je izrazio nezadovoljstvo i time što Јevrejskoj opštini u Doboj do danas nisu dostupni na uvid podaci o nekadašnjoj imovini Јevreja, koji se nalaze u dobojskom Zemljišnoknjižnom uredu.
Artijas je napomenuo da je na području dobojske regije do Drugog svjetskog rata živjelo između 120 i 140 Јevreja, a da se podaci o njihovom životu crpe iz različitih izvora.
Prema njegovim riječima, sva dokumentacija o postojanju Јevreja u Doboju je uništena, a pojedina svjedočanstva prikupljena su u periodu postojanja Federativne Narodne Republike Јugoslavije i smještena su u Muzeju BiH, Zemaljskom muzeju i Muzeju genocida u Beogradu.
Atijas kaže da se članovi ove zajednice danas osjećaju prilično bezbjedno u Doboju, gdje žive u tolerantnoj sredini, u odnosu na dešavanja u regionu.
Povodom Međunarodnog dana Holokausta, Јevrejski kulturni centar u Doboju danas će se u 17.00 časova priključiti u kampanju “Sjećamo se”, čiji je nosilac Svjetski jevrejski kongres.
“Svi ljudi dobre volje su pozvani da se taj dan uslikaju sa natpisom ‘Sjećamo se’ i tako iskažu poštovanje i sjećanje na stradale” rekao je Atijas i dodao da će biti održan i istorijski čas o Holokaustu.
(Srna)
