PIŠE: Aleksandar Vranješ
Sredinom marta desila se veoma zanimljiva pojava na virtuelnom nebu Republike Srpske.
Profesor Fakulteta političkih nauka iz Banjaluke, dr Vlade Simović, objavio je na svom fejsbuk profilu vlastitu procjenu rejtinga političkih partija u Republici Srpskoj. Profesor Simović se odmah ogradio da je u pitanju njegovo vlastito „metodološko improvizovanje“ u kojem je isprobao neke nove analitičke metode, ali da definitivno nije u pitanju klasično anketno ispitivanje javnog mnjenja.
Prema rezutatima do kojih je došao prof. Simović, na izbore u oktobru bi izašlo ukupno 54.1% birača, pri čemu bi SNSD u „trenutnim preferencijama“ osvojio 36.69%; SDS 17.25%; DNS 12.24%; PDP 7.23%; SP 2.88%; partije sa sjedištem u FBiH bi osvojile ukupno 6.85%; Stevandićeva Ujedinjena Srpska bi osvojila 2.1%; Čavićev NDP 1.8% i Narodna stranka Ogenjana Tadića 0.8%.
Nekoliko je važnih šelemenata za ovu priču koje treba istaći.
Prvo, ovo je lična procjena profesora koji uzgred nije stranački opredijeljen i koji na Fakultetu političkih nauka radi sa studentima na predmetima „Političke partije i organizacije“ i „Izbori i izborni sistemi“, te mu ovakve analize ali i javno oglašavanje ulaze u sastav njegovih redovnih aktivnosti.
Profesor analizu objavljuje na svom privatnom fejsbuk profilu i a priori se ograđuje kada je riječ o reprezentativnosti i pouzdanosti same analize. Treće i najvažnije, na samom kraju prof. Simović podvlači:
„Ovo nije javno već moje privatno naučno utemeljeno istraživanje pa vas molim da ga ne eksploatišete u političke i medijske svrhe“.
Nije dugo morao da čeka, ova analiza je vrlo brzo eksploatisana u političke i medijske svrhe.
Nekoliko dana nakon objavljene analize prof. Simovića, rezultati njegove procjene pojavljuju se na portalu Opcija.net. Tekst pod nazivom: „Novo istraživanje: SNSD, SDS i PDP na istom, DNS raste, ostali ispod cenzusa“ objavljen je 23. marta, ali umjesto profesorovog imena, kao primarni izvor analize navodi se „veoma respektabilna agencija iz regiona“.
Rezultati su ostali isti: „Partiju Milorada Dodika podržava 36.69 odsto ispitanika, dok je uz stranku Vukote Govedarice 17.25 procenata anketiranih“ navodi se tekstu i dodaje da bi DNS ostvario 12.24% čime se bilježi rast. Kada je riječ o strankama koje bi prešle cenzus, PDP bi imao 7.23% kao i partije iz FBiH sa 6.85%.
Stranke koje bi ostale ispod cenzusa su SP 2.88%; US 2.1%; NDP 1.8% i NS 0.8%.
Dakle, prema nekoj neobičnoj koincidenciji „veoma respektabilna agencija iz regiona“ je prezentovala identične rezultate kakve ih je nedelju dana ranije na svom profilu objavio prof. Simović, kojeg uzgred nepoznati autor teksta na portalu Opcija.net nigdje ne navodi.
Izvor: https://opcija.net/novo-istrazivanje-snsd-sds-i-pdp-na-istom-dns-raste-ostali-ispod-cenzusa/
Ovaj tekst sa portala Opcija.net istog dana prenose u cjelosti i portali Banjaluka.net (https://banjaluka.net/novo-istrazivanje-snsd-sds-i-pdp-na-istom-dns-raste-ostali-ispod-cenzusa) i Insajder.ba (https://insajder.ba/novo-istrazivanje-snsd-sds-i-pdp-na-istom-dns-raste-ostali-ispod-cenzusa/). Ipak, stvari postaju interesantnije narednog dana, 24. marta, kada portal Insajder.ba odlazi korak dalje i objavljuje novi tekst pod naslovom „Najnovije istraživanje: SNSD vodi, DNS narastao na 13,1 posto”.
Ovaj put nije izvor ni prof. Simović ni ona „veoma respektabilna agencija iz regiona“, nego su stvari dobile međunarodni nivo, te je ovaj put istraživanje objavila „renomirana inostrana agencija za istraživanje javnog mnijenja“ (izraz „mnijenja” je izvorno prenesen), naravno opet bez imena agencije u tekstu koji niko nije potpisao.
Kada se pogledaju rezultati ovog istraživanja, sličnost sa projekcijom prof. Simovića je toliko očigledna da se može zaključiti ili da je profesor svojom metodologijom uspio postići skoro pa isti rezultat kao i „renomirana inostrana agencija” ili je portal Insajder.ba malo modifkovao Simovićeve rezultate za potrebe novog teksta. Odgovor ne znamo, na čitaocima je da procjene.
Tako u novom istraživanju SNSD biva malo umanjen sa 36.69% na 34.6%; SDS je malo „pojačan” sa 17.25% na 18.3%, zajedno sa DNS-om koji takođe „skače” sa 12.24% na 13.1%. Da ne bi ostali dužni PDP-u i njega neznatno pojačavaju sa 7.23% na 7.8%, ali i partije sa sjedištem u FBiH sa 6.85% zaokružuju na 6.9%. Socijaliste takođe malo podižu sa Simovićevih 2.88% na 3.2%, dok Stevandićevu Ujedinjenu Srpsku smanjuju sa 2.1% na 1.9%, koliko daju i Čavićevom NDP-u malo pojačanom sa 1.8% na 1.9%.
Kada je „bal ‘nek je maskenbal“: Insajder.ba daje Narodnoj stranci Ognjena Tadića 1.1%, da ne ostane po Simovićevom nalazu usamljen na 0.8%.
Izvor: https://insajder.ba/najnovije–istrazivanje–snsd–vodi–dns–narastao–na-131-posto/
Sad bi možda neki „Nevjerni Toma” ili dežurni hejter tvitnuo da je ovo sve naručeno od strane određenog i ne baš vještog političkog subjekta, čiji je konkretno politički interes da se umanji rejting SNSD-a i Stevandićeve Ujedinjene Srpske, da se prikaže skok DNS-a, a pomalo ojačaju i stranke SZP-a, po mogućnosti da nešto dobije i Ognjen Tadić jer „nikada se ne zna”.
Ipak, ne bismo se usudili da zaključujemo kao taj „Nevjerni Toma” ili dežurni hejter, mada jeste sve ovo pomalo sumnjivo, posebno kada se uzme u obzir posljednja rečenica teksta na koji se pozivamo: „Prema navedenim rezultatima istraživanja, evidentno je da jedino DNS ima trend rasta, dok su ostale partije ili u padu ili stagniraju u odnosu na ranija istraživanja ove agencije”.
Da zabuna bude veća, pored toga što nepoznati autor citira nepozantu agenciju, nego ista izgleda u kontinuitetu vrši istraživanja u Republici Srpskoj, samo opet iz nepoznatih razloga, jedino je ovo posljednje istraživanje javno objavljeno, dok za ona ranija ništa ne znamo. Ili je sve ovo mnogo jednostavnije, a povezano je sa analizom prof. Simovića?
Istog tog dana tekst sa Insajder.ba preuzimaju i na portalu BN televizije, a ispod samog teksta 111 komentara više nego zainteresovanih različitih stranačkih pristalica i „slučajnih prolaznika”.
U tom virtuelnom komešanju „para-javnosti” nastadoše svađe, prepucavanja, uvrede, navijanja, a da na kraju niko nije dobio konačni odgovor: da li je to istraživanje stvarno sprovedeno, od strane konkretno koga, u kojem periodu, na kolikom uzorku, na kojoj teritoriji, po čijoj narudžbi, itd.. Ili je prosto sve proizvod manipulacije tako što su se naizgled privlačni rezultati prof. Simovića, učinili zgodnim za objavljivanje onom gore navedenom političkom subjektu uz izvjesnu dozu “naduvavanja”?
Na kraju tog istog dana, umiješa se i portal „Slobodna Bosna” (https://www.slobodna-bosna.ba/vijest/76024/istrazivanje_javnog_mnijenja_u_rs_da_se_sutra_odrze_izbori_pobijedio_bi.html) koji kao „Deus ex machina” podvuče jednu konstataciju koja bi mogla riješiti našu dilemu: „..no kako nije objavljeno ime agencije koja je realizirala istraživanje, rezultate treba uzeti s krajnjim oprezom”.
Izvor: http://www.rtvbn.com/3901366/nova-stranacka-istrazivanja
Konačno, naravoučenije kompletnog ovog teksta moglo bi se pronaći u navedenoj rečenici sa portala „Slobodna Bosna” kojim se naglašava važnost izvora analize, bilo to agencija koja servira rezultate istraživanja, bio to autor teksta koji potpisuje interepretaciju rezultata, čime se ujedno očitava i nivo kredibiliteta samih medija koji prenose ove projekcije.
Sve u svemu, ovaj primjer je slikovit i važan da ostane upamćen jer nikad se ne zna da li iza „renomirane inostrane agencije” stoji možda „veoma respektabilna agencija iz regiona”, koja je preuzela tuđe podatke bez saglasnosti autora, a sve po nalogu jednog političkog subjekta koji je amaterski pomislio da je prava prilika da na „sva zvona” oglasi potencijalni rast rejtinga kojeg je izračunao profesor metodom za koju i sam kaže da nije pouzdana i da nije za javnost.
