Godinu za nama obilježila su burna dešavanja širom planete. Agencija Beta izabrala je deset najvažnijih svjetskih događaja koji su obilježili 2019. godinu.
Boris Džonson dobio mandat za završetak Bregzita
Pod sloganom “Završimo Bregzit”, britanski premijer Boris Džonson ubjedljivo je pobjedio na decembarskim parlamentarnim izborima i obećao da će izvesti zemlju iz EU u predviđenom roku, do 31. januara 2020.
Izbori u EU
Katastrofične najave jačanja evropske desnice nisu se obistinile i tradicionalne političke grupe – Evropska narodna partija i Progresivni savez socijalista i demokrata, ostale su dominatne snage u Evropskom parlamentu poslije majskih izbora, iako slabije nego u prethodnom sazivu. Zeleni su ostvarili istorijski rezultat, a krajnja desnica dobila je gotovo dostruko više glasova nego na prethodnim izborima.
Greta Tunberg za spas planete
Šesnaestogodišnja Šveđanka Greta Tunberg, protestima koje je sama pokrenula ispred švedskog parlamenta, skrenula je svjetsku pažnju na hitnost djelovanja u borbi protiv klimatskih promjena i uspjela da mobiliše milione mladih širom svijeta da se pridruže njenom pokretu “Petak za budućnost” zbog čega ju je američki magazin Tajm proglasio za ličnost godine.
Opoziv Trampa
Donji dom američkog Kongresa u kome većinu imaju demokrate izglasao je opoziv predsjednika Donalda Trampa po dvije tačke, za zloupotrebu vlasti i opstrukciju Kongresa. Opoziv je izglasan po strogo partijskoj liniji glasovima većinskih demokrata. Tramp i republikanci osudili su proces kao farsu, uporno tvrdeći da predsjednik nije učinio ništa loše. Tramp je ocijenio da je riječ o “pokušaju državnog udara” i “lovu na vještice” ali i o političkom samoubistvu demokrata. Trampov opoziv ne znači i njegovu smjenu o čemu će se odlučivati na suđenju u Senatu u januaru.
Trideset godina od pada komunizma na istoku Evrope
Trideseta godišnjica Plišane revolucije umjesto da Česima bude povod za slavlje, jer žive u 10. najbezbjednijoj zemlji na svijetu i 20. najsrećnijoj, izvela je stotine hiljada građana na proteste, najveće od pada komunista novembra 1989. Na istom simboličnom mjestu, parku Letna u Pragu, sa starom parolom studenata i glumaca “Ko ako ne mi? Kada ako ne sada?” već tri puta se u 2019. okupljalo preko 250.000 Čeha tražeći ostavku premijera Andreja Babiša, zbog sukoba interesa koji istražuje i EU i zahtjevajući da predsjednik Miloš Zeman prestane da gleda na njih kao na stado koje glasa jednom u četiri godine na izborima a u međuvremenu ima samo pravo da ćuti i trpi sve što pobjednik izbora zamisli.
Protesti u Hongkongu
Proteste u Hongkongu koji su počeli u junu pokrenuo je zakon o izručenju građana Kini koji je shvaćen kao ugrožavanje autonomije i pokušaj Pekinga da naruši načelo “jedna zemlja dva sistema” kojim su 1997. bivšoj britanskoj koloniji zagarantovane slobode kakvih nema u matičnoj Kini. Šefica vlade Keri Lam poslije tri mjeseca povukla je predloženi zakon, ali su protesti nastavljeni sa zahtjevom za potpunu demokratizaciju, smjenjivanje premijerke i istragu policijskog nasilja na protestima koji su vremenom postajali sve učestaliji i nasilniji.
Protesti i krize u Latinskoj Americi
Masovni i često nasilni protesti izbili su 2019. u više latinoameričkih zemalja, a neke od njih, među kojima su Venecuela, Bolivija i Čile, pogođene su teškom političkom krizom. Višegodišnja kriza u Venecueli intenzivirana je u januaru kada se opozicioni lider Huan Gvaido proglasio za privremenog predsjednika i pozvao vojsku da otkaže poslušnost šefu države, socijalisti Nikolasu Maduru. Uprkos stradanju desetina ljudi u sukobima s policijom na demonstracijama, i nestašicama struje, vode i osnovnih potrepština, Maduro je i dalje na vlasti.
Odlazak vladara – Sudan i Alžir
Pod pritiskom protesta, sa vlasti su otišli dugogodišnji predsjednici Sudana i Alžira, Omar al Bašir i Abdelaziz Buteflika. Sudanski diktator i osumnjičeni ratni zločinac Omar al Bašir bio je na vlasti 30 godina, a srušila ga je vojska 11. aprila poslije višemjesečnih protesta koje je pokrenulo utrostručenje cijene hljeba. Formirana je prelazna vlada koju čine i vojnici i civili, za period od tri godine, nakon čega će biti raspisani slobodni izbori. Sredinom decembra Bašir je osuđen na dvije godine zatvora zbog korupcije, ali je zbog svojih godina poslat u ustanovu za rehabilitaciju, a ne u zatvor.
Alžirci su masovnim izlaskom na ulice uspjeli da odvrate Abdelaziza Butefliku od kandidature za peti mandat. Protesti su počeli 22. februara, Buteflika je u aprilu podnio ostavku ali su demonstrancije nastavljene svakog petka sa zahtijevom da se pre izbora novog predsjednika sklone sa vlasti svi koji su povezani sa režimom. Izbo ri su ipak održani, 12. decembra, pobjedio je nekadašnji premijer Abdelmadžid Tebun, ali protesti i dalje traju jer demonstranti ne pristaju na dijalog i ne priznaju rezultate izbora koje su bojkotovali.
Turska ofanziva protiv Kurda u Siriji
Turska vojska je 9. oktobra pokrenula ofanzivu protiv kurdskih boraca na sjeveroistoku Sirije, koje smatra teroristima, iako te snage imaju podršku Zapada u borbi protiv džihadista Islamske države. Odluka je uslijedila pošto je američki predsjednik Donald Tramp saopštio da povlači svoje snage iz tog dijela Sirije.
Izraelska politička kriza
Krajem decembra 2018. premijer Izraela Benjamin Netanjahu pozvao je na prijevremene izbore, označivši time početak do danas neprevaziđenog političkog zastoja. Na glasanju u aprilu nije bilo jasnog pobjednika i nije obrazovana nova vlada, pa su ponovo raspisani izbori, što se nije desilo od osnivanja države 1948.
(Agencije)
